Læknablaðið - 15.10.2001, Blaðsíða 38

FRÆÐIGREINAR / BARNALÆKNINGAR
Table 1. Sleep studies in lcelandic children. The most common indications for sleep studies, mean age of each group, number of chiidren with an
abnormal study, and mode of therapy.
Number Mean age (yrs) Indications Results Thearapy
61 3.5 Snoring 46 with OSA Tonsillectomi/medical therapy BiPAP orCPAP
77 1.8 Irritable sleep ± hx vomiting 49 with GERD Anti-reflux therapy
28 2.8 Unstable asthma ± nocturnal cough 13 with GERD Anti-reflux therapy
6 0.1 Blue spells Six with GERD Anti-reflux therapy
5 6.2 Daytime fatigue normal study
9 7.3 ADHD/ two with OSA; one with GERD Anti-reflux therapy (one)
learning disability six with negative study (tonsillectomy (two)
6 12.0 Myopathv: NMD five on BiPAP or CPAP BiPAP/CPAP therapv
OSA: obstructive sleep apnea; GERD: gastroesophageal reflux disease
BiPAP: Bi-level positive airway pressure; CPAP: continuous positive airway pressure
eftirtöldum einkennum: uppvöknun, röskun á önd-
unarmunstri ásamt minnkaðri öndun, lækkun á súr-
efnismettun í blóði, röskun á svefnstigum með eða án
uppvöknunar eða hreyfingar hjá barninu. Fjórðung-
ur þeirra barna sem höfðu jákvæða pH mælingu
reyndist einnig vera með vægan kæfisvefn sem stóð í
nánum tengslum við vélindabakflæðið og kom ein-
ungis fram þegar bakflæði átti sér stað. Langflest
bamanna (yfir 90%) svöruðu meðferð vel að mati
foreldra við sex vikna eftirlit (tafla I).
Tuttugu og átta börn með óstöðugan astma (með
eða án næturhósta) voru rannsökuð vegna gruns um
vélindabakflæði og/eða kæfisvefn. Þrettán barnanna
reyndist vera með sjúklegt vélindabakflæði. Öndun-
arstoppsstuðull/súrefnismettunarfall voru í efri við-
miðunarmörkum hjá fimm börnum. Svörun við með-
ferð (tafla I) var góð í öllum tilvikum.
Umræða
Rannsóknin er sú fyrsta sinnar tegundar til að birta
niðurstöður yfir kæfisvefn á íslandi og staðfestir
orsakatengsl vélindabakflæðis og svefnröskunar hjá
íslenskum börnum. Það er ljóst af ofangreindum nið-
urstöðum að hækkaður öndunarstoppsstuðull ásamt
súrefnismettunarfalli umfram 3-4%, eru áreiðanlegir
mælikvarðar til að meta kæfisvefn (mynd 1). Jafn-
framt veitir sýrumæling í vélinda, sem er samtvinnuð
við mælingu á öndunarmunstri og svefnmunstri,
áreiðanlegastar upplýsingar um mikilvægi bakflæðis
sem orsakaþáttar í svefnröskun. Rannsóknin sýnir að
bæði kæfisvefn og bakflæðissjúkdómur til vélinda eru
algengir hjá börnum sem þjást af svefnröskun. Hægt
er að greina þessi vandamál með svefnrannsókn með
eða án sýrumælinga eftir ábendingum.
Eins og fram kemur hér að ofan er kæfisvefn al-
gengur sjúkdómur hjá fullorðnu fólki og einkennist
af háværum hrotum, endurteknum öndunarhléum og
óværum svefni (1,2), en algengi, orsakir og alvarleiki
kæfisvefns hjá fullorðnum einstaklingum hafa verið
vel rannsökuð bæði hérlendis og erlendis (3-6). Ólíkt
fullorðnum, þar sem einkenni kæfisvefns er fyrst og
fremst dagsyfja og dagþreyta og yfir 70% einstakling-
anna hafa þyngdarstuðul yfir 28 (3-6), þá er dagsyfja
og offita mun sjaldgæfari hjá börnum sem hafa kæfi-
svefn (7,8). Samkvæmt fyrri rannsóknum eru of stórir
háls- og/eða nefkirtlar til staðar í yfir 60% tilvika hjá
börnum með kæfisvefn en hrotur eru yfirleitt taldar
slakur mælikvarði á kæfisvefn hjá börnum (8,9).
Rannsókn okkar sýnir að börn með væg einkenni um
kæfisvefn svara oft meðferð með nefúðasterum, að
minnsta kosti tímabundið. Eins og fram kemur í
niðurstöðum rannsóknarinnar eru einkenni kæfi-
svefns hjá börnum oftar þau að öndunin hjá barninu
minnkar. Þar sem börn hafa hlutfallslega minna loft-
magn eftir í lungunum heldur en fullorðnir einstak-
lingar þegar útöndun líkur (minnkað functional resi-
dual capacity, FRC), sem er það svæði lungans þar
sem loftskipti fara fram, er barninu mun hættara við
að falla í súrefnismettun þegar hægir á önduninni í
svefni, einkum í draumasvefni, sem aftur leiðir til
uppvöknunar eða minnkaðs hvíldarsvefns (10,11).
Samkvæmt ofangreindum niðurstöðum er ljóst að
vélindabakflæði er algengur kvilli sem getur komið
fram á öllum aldri. Þótt ástæður vélindabakflæðis
(eins og seinkuð magatæming eða vanþroska hring-
vöðvi á mótum maga og vélinda) hafi ekki verið
rannsakaðar frekar, svöruðu yfir 90% barnanna, sem
höfðu jákvæða rannsókn, þeirri meðferð sem veitt
var vel eða mjög vel, að mati foreldra. Meðferðin
fólst í almennum ráðleggingum, breytingum á svefn-
stöðu, fæðubreytingu, notkun sýruhemjandi lyfja auk
lyfja sem flýta fyrir magatæmingu og auka vöðva-
spennu á mótum vélinda og maga og draga þannig úr
líkum á bakflæði. Innan við 5% barna með jákvæða
rannsókn svöruðu meðferð lítið sem ekki í upphafi,
en gerðu það þegar meðferðin var samtvinnuð við
meðferð sem veitt er á göngudeild óværra barna við
barnadeild Landspítala.
802 Læknablaðið 2001/87