Læknablaðið - 15.10.2001, Blaðsíða 24

FRÆÐIGREINAR / ÍFARANDI SVEPPASÝKINGAR
meðaltali eftir 25 vikna meðgöngu en erlendar rann-
sóknir hafa leitt í ljós að börn sem fæðast innan 32
vikna meðgöngu eru í aukinni hættu á að fá blóðsýk-
ingar af völdum sveppa (5). Þessu til viðbótar voru
margir af öðrum þekktum áhættuþáttum alvarlegra
sveppasýkinga til staðar hjá fyrirburunum svo sem
djúpir æðaleggir, notkun barkstera og breiðvirkra
sýklalyfja. Benjamin og félagar hafa sýnt fram á að
notkun á þriðju kynslóðar kefalósporínum hjá veik-
um nýburum er sjálfstæður áhættuþáttur blóðsýkinga
af völdum Candida (14). Niðurstöður okkar eru í sam-
ræmi við þetta því að algengast var að sjúklingarnir
hefðu fengið breiðvirk kefalósporín, vankómýsín og
amínóglýkósíða áður en sveppasýkingin greindist.
Sumar rannsóknir benda til að Candida í þvagi geti
verið fyrirboði blóðsýkingar hjá fyrirburum (15), en í
okkar rannsókn er um of fá tilfelli að ræða til þess að
unnt sé að fjölyrða urn það.
Einkenni sveppasýkingar hjá fyrirburunum voru
um margt ólík einkennum hjá eldri börnunum, þar
sem sjúkdómsmyndinni svipaði fremur til þeirrar er
birtist hjá fullorðnum. í stað hita fengu fyrirburarnir
til að mynda allir vaxandi öndunarerfiðleika og einn
fékk blóðþrýstingsfall. Af öðrum einkennum sem
geta komið fram hjá fyrirburum má nefna þaninn
kvið, blóðugar hægðir eða útbrot (16). Mörg þessara
einkenna eru ósértæk og oft er erfitt að átta sig á af
hvaða toga sýkingin er. I ljósi þess að tíðni alvarlegra
sveppasýkinga meðal fyrirbura fer vaxandi bæði hér
og erlendis og að dánartíðnin er há er mikilvægt að
hafa umrædda greiningu í huga og bregðast skjótt við
með því að rækta blóð og fjarlægja æðaleggi. Þá geta
ræktanir á æðaleggsendum gefið gagnlegar klínískar
upplýsingar, en misbrestur var stundum á að það væri
gert.
í erlendum rannsóknum hefur komið fram að
dánartíðni nýbura með alvarlegar sveppasýkingar er
á bilinu 43-54% (3). Allir fyrirburarnir fimm sem
greindust með sveppasýkingu í blóði á rannsóknar-
tímabilinu læknuðust af sýkingunni, þrátt fyrir að
tveir þeirra hafi fengið dreifða sýkingu og er dánar-
tíðni nýbura með þessar sýkingar hérlendis því lægri
en búast hefði mátt við. Einn fyrirburi lést af völdum
dreifðrar Candida sýkingar en í því tilviki voru blóð-
ræktanir í tvígang neikvæðar. Víðast hvar hefur C.
albicans verið algengasti gersveppurinn sem ræktast
úr blóði fyrirbura á vökudeildum en á sumum erlend-
um sjúkrahúsum eru hins vegar dæmi þess að önnur
tegund gersveppa, C. parapsilosis, hafi náð yfirhönd-
inni (17). C. parapsilosis vex vel í næringarlausnum
sem gefnar eru í æð og ræktast auk þess oft frá hönd-
um starfsfólks (17,18). Umrædd tíðniaukning hefur
því verið rakin til aukinnar notkunar djúpra æða-
leggja og gjafar á næringu í æð, svo og til smits frá
umhverfinu. Enginn fyrirburanna í þessari rannsókn
var sýktur með C. parapsilosis, þó svo að allir væru
með djúpa æðaleggi og flestir með næringu í æð, en
C. albicans ræktaðist í fjórum af fimm sýkingartil-
vikum.
Þau börn sem ekki voru fyrirburar og greindust
með sveppasýkingu í blóði voru með alvarlega og
margbreytilega sjúkdóma. Kom á óvart að ekkert
þeirra var með illkynja sjúkdóm, þar sem vitað er að
krabbameinssjúk börn eru í aukinni hættu á að fá
blóðsýkingar og dreifðar sýkingar af völdum sveppa
(3,6). Eitt barn með brátt eitilfrumuhvítblæði greind-
ist við vefjarannsókn án þess að blóðræktun væri já-
kvæð. Niðurstöður okkar eru því hliðstæðar niður-
stöðum rannsóknar MacDonald og félaga en af 24
börnum sem greindust með sveppasýkingu í blóði var
aðeins eitt barn með illkynja sjúkdóm (4).
Gersveppurinn C. albicans var algengasta orsök
sveppasýkinga í blóði á öllu rannsóknartímabilinu
(9) en C. parapsilosis ræktaðist í tveimur tilvikum og
Candicia glabrata í einu. Erlendis hefur hlutur sýk-
inga með ekki-albicans gersveppum hins vegar aukist
víðast hvar á undanförnum árum, einkum sýkinga af
völdum C. parapsilosis eins og getið er um hér að
ofan (17,19). Slík þróun virðist ekki hafa átt sér stað
hérlendis. Allir sveppastofnarnir voru næmir fyrir
flúkonasóli (lágmarksheftistyrkur undir 16|i,g/mL) og
amfóterisíni B (lágmarksheftistyrkur undir lp,g/mL)
(sjá töflu III). C. albicans var almennt næmari fyrir
sveppalyfjunum en aðrar tegundir og er það í sam-
ræmi við niðurstöður erlendra rannsókna (19).
II. Dreifð Candida sýking greind við krufningu
eða vefjarannsókn: Þegar litið er sérstaklega til þeirra
barna sem ekki voru með sannaða blóðsýkingu en
greindust með alvarlega ífarandi sveppasýkingu við
krufningu (tvö börn, þar af eitt andvana fætt) eða
vefjarannsókn (eitt barn) kemur í ljós hversu torveld
greining slíkra sýkinga getur verið. Þannig voru að-
eins 43% sjúklinga með dreifða Candida sýkingu
með jákvæðar blóðræktanir samkvæmt rannsókn
Berenguer og félaga (20). I okkar rannsókn voru alls
sex börn með dreifða Candida sýkingu, en af þeim
voru aðeins þrjú með jákvæða blóðræktun og eitt
sýktist í móðurkviði. Niðurstöður okkar eru því í
samræmi við rannsókn Berenguer og félaga (20) og
undirstrika það hversu ósértæk einkenni dreifðrar
sveppasýkingar geta verið. Þá geta ýmsir aðrir sjúk-
dómar og lyf hulið sýkingarmyndina.
III. Heilahimnubólga af völdum Candida ger-
sveppa: Tvö börn fengu heilahimnubólgu af völdunt
C. albicans á rannsóknartímabilinu. Annað barnið
var með heilahaul (encephalocele) í koki en hitt
barnið var með mýelóperoxíðasaskort og hefur því
tilfelli verið lýst áður (21). Samkvæmt erlendum
rannsóknum verður dreifð sýking hjá allt að 40%
barna með heilahimnubólgu af völdum sveppa (11)
en athygli vakti að hvorugt barnanna í þessari rann-
sókn hafði staðfesta sýkingu utan miðtaugakerfis og
bæði lifðu. Litlar upplýsingar eru til um horfur barna
með heilahimnubólgu af völdurn sveppa, en ef aðrir

788 Læknablaðið 2001/87