Læknablaðið - 15.10.2001, Side 37

FRÆÐIGREINAR / BARNALÆKNINGAR
mæla hrotur og svefnstöðu barnsins (bak, magi,
hægri/vinstri hlið). í þeim tilfellum þegar grunur var
um bakflæðissjúkdóm til vélinda voru notaðir
sérstakir sýrustigsnemar (pH probe) sem komið var
fyrir í vélindanu. Um er að ræða einnota mæla sem
eru jafnvægisstilltir í sérstökum sýrulausnum sem
hafa pH gildin 4,0 og 7,0. Neminn er síðan þræddur
um nef og staðsetning á neðri nema staðfest 2-3 cm
fyrir ofan magaop (TH9) með röntgenmynd, en efri
neminn 5 eða 10 cm ofar eftir stærð barnsins. í öllum
tilvikum voru börnin mæld með sýrustigsnemum sem
staðsettir voru bæði í efri og neðri hluta vélinda og
skráðu sýrustigið samtímis. Hver svefnrannsókn var
yfirfarin sérstaklega af sérfræðingi í öndunarfæra-
sjúkdómum barna sem hefur margra ára reynslu í
svefnrannsóknum barna. Svefnstig voru metin sér-
staklega og hlutfallsskipting þeirra metin og flokkuð.
Greint var á milli öndunarstopps vegna kæfisvefns og
miðlægs öndunarstopps (central apnea). Sértækar
ráðleggingar um meðferð voru veittar þegar niður-
stöður rannsókna lágu fyrir og var haft símasamband
við foreldra allra barna innan sex vikna frá rannsókn
til að meta meðferðarsvörun.
Ymsar skilgreiningar fylgja hér á eftir:
Miðlœgt öndunarstopp (central apnea): Öndun
(loftflæði um nef og munn) stöðvast lengur en 10 sek-
úndur. Engar öndunarhreyfingar eru til staðar (7).
Kœfisvefn (obstrucive apnea): Öndunarhreyfingar
eru til staðar en loftflæði um nef og/eða munn stöðvast
lengur en 10 sekúndur vegna lokunar á öndunarvegi.
Öndunarhreyfingar eru oft auknar og samhæfing
brjóst- og kviðaröndunar raskast á þann hátt að brjóst
sogast inn við öndun þegar kviður þenst út og öfugt
(paradoxical öndun). Obstructive apnea og obstruc-
tive sleep apnea (OSA) eru notuð sem samheiti (7).
Minnkuð öndunargeta (hypopnea): Loftflæði um
nef og/eða munn minnkar um 70% eða meira lengur
en 10 sekúndur annað hvort vegna minnkaðra önd-
unarhreyfinga (central hypopnea) eða vegna lokunar
á öndunarvegi að hluta til sem leiðir til röskunar á
samhæfingu brjóst- og kviðaröndunar (obstructive
hypopnea) (7).
Stuðull öndunarstopps/minnkaðrar öndunargetu
(apnea/hypopnea index, AHI): Stuðull öndunar-
stopps/minnkaðrar öndunargetu er mæheining sem
gefur til kynna fjölda öndunarstoppa og minnkaðrar
öndunargetu á tímaeiningu og á við öndunarstuðul.
Kæfisvefn hjá börnum er skilgreindur sem AHI yfir
fimm þegar um er að ræða öndunarstopp vegna kæfi-
svefns eða minnkaða öndunargetu sem tengjast súr-
efnismettunarfalli (7).
Stuðull súrefnismettunarfalls (oxygen-desaturation
index, ODI): Stuðull súrefnismettunarfalls er mæli-
eining yfir súrefnismettunarfall undir 95% á tímaein-
ingu. ODI yfir fjórum er afbrigðilegur. ODI sem ná til
súrefnismettunarfalls á bilinu 90-95% (vægur) og
undir 90% (alvarlegur) eru gefnir upp sérstaklega (7).
Súrefnismettunarfall (desaturation): Súrefnismett-
un í blóði mæld með súrefnismettunarmæli fellur
niður fyrir 95%. Eðlilegt er að súrefnismettun falli
um allt að 3% í draumasvefni (7).
Sjúklegt bakflœði til vélinda (gastroesophageal
reflux, GERD); Sýrustig á pH mæli fellur um meira
en tvö stig og stendur lengur en tvær mínútur og
endurtekur sig mörgum sinnum yfir nóttina (heildar-
tími bakflæðis er yfir 4% af heildarsvefntíma) og/eða
fall á sýrustigi er samfara marktæku súrefnismettun-
arfalli, hægum hjartslætti, minnkaðri öndunargetu,
öndunarstoppi, skiptingu í léttari svefnstig eða upp-
vöknun (13).
Hrotusvefn: Barnið gefur frá sér hávær öndunar-
hljóð við innöndun þegar það sefur. Ekki er um önd-
unarstopp eða minnkaða öndun að ræða. Hrotusvefn
án kæfisvefns er algengur og gengur undir enska
heitinu primary snoring.
Rannsóknin var samþykkt af tölvunefnd og siða-
nefnd Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Niðurstöður
Niðurstöður í töflu I sýna að hátt hlutfall barna með
svefnröskun sem fóru í svefnrannsókn á barnadeild
Sjúkrahúss Reykjavíkur hefur vefræna sjúkdóma.
Hrotusvefn og grunur um kæfisvef var aðalábending
fyrir svefnrannsókn hjá 61 barni en 46 af þeim börnum
höfðu jákvæða rannsókn sem leiddi til breyttrar
meðferðar, sent fólst í háls- og nefkirtlatöku (14 börn),
meðferð með barksterum (til inntöku og/eða stað-
bundið í nefgöng/öndunarveg) (22 börn), megrun
(átta börn) og/eða vélarmeðferð (CPAP/BiPAP) að
nóttu (fjögur börn). Rannsóknin var eðlileg hjá 19
bömum. Börnin í þessum síðarnefnda hópi höfðu öll
sögu um hrotusvefn. Hjá börnum sem höfðu jákvæða
rannsókn kom afbrigðileiki rannsóknarinnar fram í
hækkuðum öndunarstoppsstuðli, lækkaðri súrefnis-
mettun í blóði, uppvöknun, minnkuðum hvildarsvefni
og bakflæði til vélinda (mynd 1). Pau börn sem
reyndust hafa kæfisvefn samkvæmt svefnrannsóknar-
mælingu (n = 46) höfðu öll sögu um hrotusvefn og
öndunarstoppsstuðull þeirra var mikið hækkaður og
var að meðaltali 27 (á bilinu 8-39). Eins og sjá má á
mynd 1 var mun oftar um að ræða minnkaða öndun
(meðaltal 174 skipti á átta klukkustundum þar sem
öndun minnkaði um 70% eða meira, lengur en 10
sekúndur í senn) heldur en öndunarstopp sem átti sér
stað 27 sinnum að meðaltali yfir nóttina (á bilinu 5-42)
hjá þessum sjúklingahópi (mynd 1). Hjá fjórðungi
þeirra barna sem reyndust hafa kæfisvefn var hrotu-
svefninn vægur. Langflest barnanna (yfir 90%) svör-
uðu meðferð vel að mati foreldra við sex vikna eftir-
fylgd (tafla I).
Hvað varðar vélindabakflæði, reyndust 69 af þeim
89 börnum sem fóru í sýrustigsmælingu vera með
jákvæða rannsókn (mynd 1, tafla I). I öllum tilfellum
reyndist bakflæði til vélinda orsaka eitt eða fleiri af
Læknablaðið 2001/87 801