Læknablaðið - 15.03.2003, Blaðsíða 17

FRÆÐIGREINAR / ÞÉTTNI KALKKIRTLAHORMÓNS
armörk aðferðanna. Spearmans fylgnistuðull var not-
aður til að kanna fylgni PTH mælinganna við þær
breytur sem ekki voru normaldreifðar en Pearsons
fylgnistuðull var notaður þar sem um normaldreifðar
breytur var að ræða. Litið var á konur og karla sér-
staklega. Við skoðun á tengslum við aldur var hópn-
um skipt niður í fimm aldursflokka. Við framkvæmd-
um einnig stigbætta línulega fjölþátta aðhvarfsgrein-
ingu til að kanna tengsl PTH mælinga við aðrar
breytur eftir að hafa umbreytt PTH með náttúruleg-
um lógaritma til að ná fram normaldreifingu. Við
settum 0,05 marktæknimörk fyrir inngöngu í módel
og 0,10 fyrir útilokun. Sjálfstæðar breytur sem við
könnuðum voru BMI, aldur, 25-(OH)-vítamín D,
Cystatín C og jónað kalsíum Við útreikninga á öllu
öðru en fylgni og samræmi milli aðferðanna tveggja
var þeim einstaklingum sem greindust með kalk-
vakaóhóf (1° hyperparathyroidism) sleppt þar sem
eðlilegt samband kalsíums, D-vítamíns og PTH er
truflað hjá þeim einstaklingum. Kalkvakaóhóf var
skilgreint sem PTH gildi ofan viðmiðunarmarka
PTH elecsys og heildar kalsíum yfir 2,60 eða jónað
kalsíum yfir 1,33. Niðurstöður eru skráðar sem með-
altal ± staðalfrávik nema annað sé tekið fram. Við
útreikninga var notast við SPSS 11,0 tölfræðiforrit.
Niðurstöður
Rannsóknarhópurinn og helstu breytur
Fyrstu 12 mánuði rannsóknartímans voru 1200 ein-
staklingar valdir í úrtak rannsóknarinnar. 1096 fengu
boð um þátttöku þar sem útlendingar, burtfluttir og
látnir voru ekki teknir með. Af þeim komu 746, 492
konur og 254 karlar til skoðunar sem er 68%. Fyrir
okkar úrvinnslu útilokuðum við 290 manns vegna
lyfjanotkunar eða sjúkdóma. Eftir stóðu 456 einstak-
lingar, 247 konur og 209 karlar. Skiptingu í aldurs-
hópa má sjá í töflu I.
Meðaltal PTH elecsys mælingarinnar var 43,9±
22,2 pg/ml hjá konum og 38,4±15,3 pg/ml hjá körlum.
Meðaltal PTH cap mælingarinnar var 25,6±12,2 pg/ml
hjá konum og 23,0±9,6 pg/ml hjá körlum. PTH cap
mældist í flestum tilfellum lægra en PTH elecsys. Þó
mældust 19 einstaklingar með hærra PTH cap en
PTH elecsys, 5 konur og 14 karlar. Meðaltal og
staðalfrávik annarra þátta má sjá í töflu II.
Fylgni og samrœmi PTH mœlinganna
Fylgni milli PTH elecsys og PTH cap reyndist vera
0,787 (P<0,001) fyrir konur og 0,690 (P<0,001) fyrir
karla (mynd 1).
Meðal kvenna lentu 18 ofan viðmiðunarmarka
framleiðenda við báðar mæliaðferðir. 14 ofan við-
miðunarmarka eingöngu hjá PTH elecsys og 15 ein-
göngu hjá PTH cap (tafla III). Meðal karla lentu þrír
ofan viðmiðunarmarka á báðum prófum, sjö ein-
göngu hjá PTH elecsys og sex eingöngu hjá PTH cap
Tafla I. Aldursskipting rannsóknarhópsins.
Fæóingarár Konur Karlar
Fjöldi % Fjöldi %
1916 14 5,7 ii 5,3
1921 21 8,5 16 7,7
1926 26 10,5 18 8,6
1931 30 12,1 24 11,5
1936 22 8,9 29 13,9
1941 14 5,7 22 10,5
1946 15 6,1 26 12,4
1951 23 9,3 25 12,0
1956 32 13,0 20 9,6
1961 50 20,2 18 8,6
Samtals 247 100,0 209 100,0
Tafla II. Helstu breytur í rannsóknarhópnum.
Konur (N=247) Karlar (N=209)
Breytur
Aldur (ár) 59 ± 15 61 ± 13
BMI* (kg/m2) 26,6 ± 4,8 27,1 ±3,8
Fituhlutfall (%) 35,7 ±6,1 24,6 ± 5,3
Blóðrannsóknir
PTH elecsys (pg/ml) 43,9 ± 22,2 38,4 ± 15,3
PTH cap (pg/ml) 25,6 ± 12,2 23,0 ± 9,6
Heildarkalsíum (mmól/L) 2,34 ± 0,09 2,33 ± 0,08
Jónað kalsíum (mmól/L) 1,24 ± 0,05 1,24 ± 0,03
Fosfór (mmól/L) 1,12 ± 0,15 1,00 ± 0,15
25-(0H)-vítamín D (nmól/L) 45 ± 20 47 ± 19,4
Cystatín C (mg/L) 1,04 ± 0,26 1,02 ± 0,21
Kreatínín (pmól/L) 72,3 ± 14,2 89,1 ± 13,8
Alkalískir fosfatasar (U/L) 150 ± 54 151 ± 35
* Body Mass Index
Mynd 1. Fylgni milli PTH elecsys og PTH cap. PTH elecsys = 7,30 + 1,43*PTH capfyrir
konur og PTH eclecsys = 13,02 + 1,U*PTH cap fyrir karla. Fylgni var 0,787 (P<0,001) fyrir
konur og 0,690 (P<0,001) fyrir karla. Bláu línurnar tákna efri viðmiðunarmörk aðferðanna.
Tafla III. Samræmi milli PTH elecsys og PTH cap hjá konum.
PTH cap viðmiðunarmörk ofan marka innan marka Samtals
PTH elecsys viðmiðunarmörk ofan marka 18 14 32
innan marka 15 200 215
Samtals 33 214 247
Læknablaðið 2003/89 193