Læknablaðið - 15.03.2003, Blaðsíða 78

UMRÆÐA & FRÉTTIR / YFIRLÝSING ALÞJÓÐAFÉLAGS LÆKNA
Yfirlýsing Alþjóðafélags lækna um
siðfræðileg íhugunarefni varðandi
gagnagrunna á heilbrigðissviði
Samþykkt á aðalfundi Alþjóðafélags lækna (World Medical Association)
í Washington 6. október 2002
1.
Rétturinn til einkalífs heimilar fólki að stýra notkun
og birtingu upplýsinga um það sem einstaklinga.
Leynd persónulegra heilsufarsupplýsinga sjúklings er
tryggð með trúnaðarskyldu læknisins.
2.
Trúnaður er kjarni læknisstarfsins og er nauðsynleg-
ur til að viðhalda trausti og heilindum í samskiptum
læknis og sjúklings. Það veitir sjúklingum frelsi til að
deila viðkvæmum persónulegum upplýsingum með
lækni sínum að vita að einkalíf þeirra verður virt.
3
Grunnreglur þessar hafa verið felldar inn í yfirlýsingar
Alþjóðafélags lækna frá stofnun þess 1947, einkum í:
3.1 Lissabonyfirlýsingunni sem kveður á um að:
„Reisn sjúklingsins og réttur til einkalífs skuli ætíð
virt við læknismeðferð og kennslu41;
3.2 Genfaryfirlýsingunni sem krefst þess að læknar:
„gæti fyllsta trúnaðar um allt sem hann veit um sjúk-
ling sinn, jafnvel eftir að sjúklingurinn er látinn“;
3.3 Helsinkiyfirlýsingunni þar sem segir:
„Það er skylda læknisins við lækningarannsóknir
að vernda líf, heilsu, einkalíf og reisn þátttakand-
ans.“
„Gæta skal til hins ítrasta að virða einkalíf þátt-
takanda í rannsókn, trúnað um upplýsingar sjúk-
lingsins og lágmarka áhrif rannsóknarinnar á lík-
amlega og andlega heilbrigði þátttakandans og
persónuleika hans.“
„í sérhverri rannsókn á mönnum verður að
upplýsa alla hugsanlega þátttakendur með full-
nægjandi hætti um markmið, aðferðir, fjármögn-
un, sérhverja mögulega hagsmunaárekstra, stofn-
anatengsl rannsakandans, ætlaða kosti og mögu-
lega áhættu rannsóknarinnar og óþægindin, sem
kunna að fylgja henni. Upplýsa ætti þátttakand-
ann um réttinn til að taka ekki þátt í rannsókninni
eða að draga til baka samþykki um þátttöku, hve-
nær sem er án eftirmála. Eftir að hafa gengið úr
skugga um að þátttakandinn hafi skilið upplýsing-
arnar, ætti læknirinn að afla upplýsts samþykkis
hans, sem veitt skal af fúsum og frjálsum vilja,
helst skriflega."
4.
Megintilgangurinn með söfnun persónubundinna
heilsufarsupplýsinga er að veita sjúklingnum umönn-
un. Það fer í vöxt að þessum upplýsingum sé safnað í
gagnagrunna. Gagnagrunnurinn gæti innihaldið sjúkra-
skýrslu sjúklingsins eða tilgreindar upplýsingar úr
henni, til dæmis þegar um skráningu sjúkdóma er að
ræða.
5.
Þróun í læknisfræði og heilsugæslu er háð gæða-
tryggingu og áhættustýringu ásamt heilsufræðilegum
og læknisfræðilegum rannsóknum, að meðtöldum
afturvirkum faraldsfræðirannsóknum þar sem notað-
ar eru upplýsingar sem snerta heilsu einstaklinga,
samfélaga og þjóðfélaga. Gagnagrunnar eru dýrmæt
uppspretta upplýsinga fyrir slík aukanot heilsufars-
upplýsinga.
6.
Tryggja verður að aukanot upplýsinga hindri ekki
sjúklinga í að leggja fram trúnaðarupplýsingar vegna
eigin heilbrigðisþarfa, að varnarleysi þeirra sé ekki
notað eða gengið á það traust sem sjúklingar hafa á
læknum sínum.
7.
Að því er varðar yfirlýsingu þessa gilda eftirfarandi
skilgreiningar:
7.1. Persónulegar heilsufarsupplýsingar eru allar
upplýsingar sem skráðar eru með tilliti til líkam-
legrar eða andlegrar heilsu persónugreinanlegs
einstaklings.
7.2 Gagnagrunnur er kerfi til að safna, lýsa, vista,
endurheimta og/eða nota persónulegar heilsufars-
upplýsingar frá fleiri en einum einstaklingi, hvort
heldur handvirkt eða rafrænt. Þessi skilgreining
254 Læknablaðið 2003/89