Læknablaðið - 15.03.2003, Blaðsíða 81

UMRÆÐA & FRÉTTIR / REYKINGAR GRUNNSKÓLANEMA
Allsherjarathugun héraðslækna og Krabbameinsfélagsins 2002
Reykingar grunnskólanema minnkuðu
um meira en þriðjung á fjórum árum
Innan við 7% nemenda á aldrinum 12-16 ára reykja
Um 6,8% grunnskólanema á aldrinum 12-16 ára
reykja samkvæmt könnun sem héraðslæknar gerðu í
fyrravor í samvinnu við Krabbameinsfélag Reykja-
víkur og með stuðningi Tóbaksvarnanefndar. Pessi
tala var 11,4% árið 1998 og hefur því lækkað mikið. í
Reykjavík var hlutfallið 7,7% árið 2002 en hafði ver-
ið 32,0% árið 1974.
Könnunin var gerð í apríl 2002, náði til rúmlega
tuttugu þúsund nemenda á aldrinum 10-16 ára um
land allt og var sambærileg við kannanir sem gerðar
hafa verið á fjögurra ára fresti, á landsvísu síðan 1990
og í Reykjavík síðan 1974.
Helstu niðurstöður fyrir landið í heild sýna að nú
reykja 7,0% pilta og 6,5% stúlkna í aldurshópnum
12-16 ára miðað við allar reykingar. Ef aðeins er litið
á daglegar reykingar lækkar hlutfallið hjá piltum í
5,4% og hjá stúlkum í 3,7%.
Minnst er reykt á Vestfjörðum (3,6%) og frá
könnuninni fjórum árum áður hafa reykingar minnk-
að alls staðar nema á Austurlandi. Af einstökum
kaupstöðum koma Seltjarnarnes, ísafjörður og Vest-
mannaeyjar best út, þar reykja innan við 2% nem-
enda á aldrinum 12-16 ára.
Eins og gefur að skilja er meira um reykingar í
eldri aldurshópunum heldur en þeim yngri. Innan við
1% tólf ára nemenda reykja en 17% þeirra sem eru
sextán ára. Fleiri piltar en stúlkur reykja í flestum
aldursflokkum.
Um 51% nemenda á aldrinum 10-16 ára komu frá
heimilum þar sem hvorki nemendur né aðrir reyktu.
Fjórum árum áður var hlutfallið 48% og enn lægra
áður, eins og sjá má af því að árið 1974 var þetta hlut-
fall 17% í Reykjavík. Könnunin sýnir að ef einhver á
heimili reykir eru 50% meiri líkur á að börnin reyki.
Einnig var spurt um munn- og neftóbaksnotkun í
könnuninni. Sögðust 1,8% nemenda á aldrinum 10-
16 ára nota það oft en 7,4% einstaka sinnum. Svo
virðist sem dregið hafi úr munn- og neftóbaksnotk-
uninni í heild síðustu ár. Þeir sem reykja ekki nota
yfirleitt ekki heldur munn- og neftóbak.
Krabbameinsfélag Reykjavíkur hefur staðið fyrir
skipulegri tóbaksfræðslu í grunnskólum síðan 1975.
Fyrir fimm árum varð sú breyting að Krabbameins-
félagið og Tóbaksvarnanefnd þýddu og gáfu út
norskt námsefni, Vertu frjáls - reyklaus, og dreifðu
því til allra skóla á landinu. Haldin eru námskeið fyrir
Tafla I. Samanburður á reykingum 12-16 ára grunnskólanema eftir landsvæðum
1974-2002. Kannanir héraðslækna og Krabbameinsfélagsins.
Allar reykingar 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002
Reykjavík 32,0% 23,4% 19,1% 12,6% 10,7% 11,8% 13,1% 7,7%
Vesturland 8,0% 9,6% 4,5%
Vestfirðir 8,3% 7,9% 3,6%
Noröurland vestra 7,6% 10,9% 6,6%
Norðurland eystra 6,6% 8,9% 4,9%
Austurland 5,9% 8,0% 7,3%
Suðurland 12,4% 10,3% 5,9%
Reykjanes 11,5% 12,6% 7,3%
Allt landið 10,3% 11,4% 6,8%
Daglegar reykingar 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002
Reykjavík 22,8% 17,1% 14,6% 9,2% 6,4% 8,2% 8,6% 5,7%
Vesturland 5,2% 5,7% 6,0% 2,8%
Vestfirðir 8,2% 7,2% 5,4% 2,4%
Norðurland vestra 2,9% 5,5% 7,7% 3,9%
Norðurland eystra 6,3% 2,1% 4,4% 5,8% 3,3%
Austurland 6,2% 3,2% 4,6% 4,7%
Suðurland 5,5% 4,2% 7,8% 7,2% 3,3%
Reykjanes 7,8% 6,7% 8,6% 9,4% 4,7%
Allt landið 5,6% 7,2% 7,8% 4,6%
Tafla II. Samanburður á reykingum grunnskólanema á öllu landinu eftir aldri og kynjum 2002. Kannanir héraðslækna og Krabbameinsfélagsins.
Allar reykingar 10 ára 11 ára 12 ára 13 ára 14 ára 15 ára 16 ára
Piltar 1,0% 0,6% 1,5% 3,1% 6,8% 13,2% 16,5%
Stúlkur 0,2% 0,1% 0,4% 2,1% 6,4% 12,7% 17,5%
Alls 0,6% 0,3% 0,9% 2,6% 6,6% 12,9% 17,0%
Daglegar reykingar 10 ára 11 ára 12 ára 13 ára 14 ára 15 ára 16 ára
Piltar 0,5% 0,2% 1,1% 2,3% 4,9% 10,2% 13,3%
Stúlkur 0,0% 0,1% 0,1% 0,7% 2,9% 7,8% 11,5%
Alls 0,2% 0,1% 0,6% 1,6% 4,0% 9,1% 12,4%
kennara til að leiðbeina um notkun námsefnisins og
undanfarin ár hefur verið kannað hvort skólarnir
nota það eða ekki. Hefur komið í ljós að meira en sjö
af hverjum tíu nemendum fá kennslu sem byggist á
þessu fræðsluefni. Norskar rannsóknir sýna að í þeim
skólum þar sem stuðst er við þetta námsefni eru
reykingar nemenda helmingi fátíðari heldur en þar
sem námsefnið er ekki notað.
(Fréttfrá Krabbameinsfélaginu)
Læknablaðið 2003/89 257