Læknablaðið - 15.03.2003, Blaðsíða 85

UMRÆÐA & FRÉTTIR / HEILBRIGÐISMÁL Á K O S N I N G A V E T R I
„Þegar flogið er þrisvar á dag milli Egilsstaða og
Reykjavíkur en engin ferð til Akureyrar þá segir það
sig sjálft hvert menn sækja þjónustuna."
Þorvaldur segir að forystumenn sjúkrahúsa og
heilbrigðisstofnana á Vestfjörðum, Norðurlandi og
Austfjörðum hafi með sér samráð um menntamál
heilbrigðisstarfsmanna. „Það vantar víða lækna og
það vantar ljósmæður en ekki hjúkrunarfræðinga.
Það er athyglisvert og stafar fyrst og fremst af því að
hjúkrunarfræði er kennd við Háskólann á Akureyri.
Við erum sammála um nauðsyn þess að koma á fram-
haldsnámi í heimilislækningum í samvinnu lands-
byggðarsjúkrahúsanna, Háskólans á Akureyri og
Háskóla Islands. Það hefur sýnt sig að nemendur sem
læra á landsbyggðinni eru viljugri til að starfa þar. Nú
er í bígerð samningur milli FSA og Háskóla íslands
um að við tökum meiri þátt í menntun heilbrigðis-
stétta en verið hefur. Þetta er hluti af því að kynna
landsbyggðina fyrir heilbrigðisstarfsmönnum.“
Vegna umræðna um aukinn lyfjakostnað á sjúkra-
húsum segir Þorvaldur að það sama sé uppi á teningn-
um á FSA og Landspítalanum og hann hefur engar
patentlausnir á þeim vanda. Vissulega þurfi að skoða
ýmislegt í þeim efnum, til dæmis sýklalyfjanotkunina.
Að hluta til sé þetta þó eðlileg aukning en svo komi
einnig til það sem kalla megi sjúkdómavæðingu.
„Nú taka menn verkjum ekki lengur með því að
bíta á jaxlinn og bölva í hljóði heldur vilja fá lyf við
þeim og vöðvabólgu þarf að meðhöndla strax. Ætli
það megi ekki áætla að hátt í þriðjungur þjóðarinnar
geti fengið greininguna þunglyndi og þannig má lengi
telja. Þetta lýsir að mínu viti auknu óþoli þjóðarinnar.
Við erum að meðhöndla hluti sem áður voru ekki með-
höndlaðir. Okkur er sagt að fólki líður betur en ég
held að það þurfi að skoða betur áður en ég meðtek
það.“
Niðurskurður leiðir til minni þjónustu
Úr lyfjakostnaði er stutt í framúrkeyslu sjúkrahúsa
og Þorvaldur segir að þar gildi það sama hjá FSA og
Landspítalanum, framúrkeyrslan sé hlutfallslega svip-
uð.
„Þetta getur aldrei orðið öðruvísi fyrr en spítalam-
ir fá greitt fyrir það sem þeir gera, það er fái greitt eftir
verkefnum en ekki fasta upphæð á ijárlögum. Það
virðist vera sársaukafullur uppskurður fyrir ríkið að
breyta þessu þótt slíkt hafi verið gert áratugum saman
erlendis. Það er fyrst núna verið að búa til kostn-
aðargrunn fyrir sjúkrahúsin, svonefnt DRG-kerfi sem
felst í því að greina allan kostnað við þjónustuna, en
slík vinna er í gangi bæði hjá FSA og Landspítala. Það
verður ekki gert neitt af viti í fjármálum sjúkrahús-
anna fyrr en þeirri vinnu er lokið. Þá vita menn hvað
þeir eru að kaupa því þetta er bara kaup á þjónustu.
Eins og kerfið er núna þá ákveður Alþingi fjárlög
en þegar stjórnendur sjúkrahúsa bregðast við með
því að draga úr þjónustu þá má það ekki. Það má
nefna dæmi af því þegar ákveðið var að hætta glasa-
frjóvgunum í nokkra mánuði í fyrra. Það leið ekki
sólarhringur áður en búið var að útvega fjármagn í
þær. Samt voru þær efstar á forgangslista ráðuneytis-
ins yfir þá þjónustu sem mætti draga úr. Stjórnmála-
menn verða að skilja að niðurskurður á fjárlögum
leiðir til minni þjónustu en það virðist enginn tilbúinn
til að axla þá ábyrgð.
Okkur stjórnendum sjúkrahúsanna er oft ekki ljóst
hvaða forsendur eru lagðar til grundvallar fjárveit-
ingum en okkur er sagt að þar séu notuð reiknilíkön
sem geri ráð fyrir öllum breytingum. En þegar þeim
útreikningum er lokið er beitt flötum niðurskurði.
Hann getur verið mismikill en þegar svona er gert ár
eftir ár þá er alveg ljóst að með tímanum stendur eitt-
hvað út af og það þýðir bara minni þjónusta.“
Innritunargjöld eru réttlætismál
- Þegar þú lítur yfir heilbrigðiskerfið í heild, hverju
vildirðu helst breyta?
„Þá held ég að ég vildi helst móta skýra stefnu um
það hvar eigi að veita hvaða þjónustu, af hverjum og
hvemig, og það á landsvísu.
í öðru lagi þyrfti að styrkja heilsugæsluna með því
að veita heimilislæknum möguleika á einkarekstri og
að skrifa út tilvísanir sem veittu sjúklingum mögu-
leika á niðurgreiddri þjónustu sérfræðilækna. Sjúk-
lingar sem færu beint til sérfræðilækna þyrftu að
greiða meira.
í þriðja lagi tel ég að það eigi að taka upp innritun-
argjöld á sjúkrahúsum. Mér finnst það mjög öfugsnú-
ið að fólk sé að borga meira fyrir þjónustu utan sjúkra-
húsa sem þó er ódýrari heldur en fyrir innlögn á spít-
ala. Þetta hvetur til innlagna. í þetta virðast stjórn-
málamenn ekki treysta sér. Á Norðurlöndum hefur
verið tekinn upp matarskattur af sjúklingum sem er
svipaður og það kostar að borða heima hjá sér. Þetta
er réttlætismál sem þarf að taka á.
í fjórða lagi þarf að taka á öldrunarmálunum. Á
Landspítalanum bíða 160 manns eftir vistunarúrræð-
um og á FSA er tíunda hvert rúm á hverjum tíma
upptekið af sömu ástæðu. Þetta þýðir að stór hluti af
tíma margra starfsmanna spítalans fer í það að reyna
að finna þessum sjúklingum önnur úrræði. Þessi vinnu-
tími væri mun betur kominn á hjúkrunarheimilum
fyrir aldraða svo þarna mætti spara stórfé með því að
auka framboðið á þeim. Á Norðurlöndunum er sá
háttur hafður á að hjúkrunarheimilin eru á ábyrgð
sveitarfélaga og ef sjúkrahús vill útskrifa sjúkling sem
ekki er pláss fyrir á hjúkrunarheimili þarf bæjarsjóð-
ur að borga fyrir spítaladvölina. Þetta hefur leitt til
þess að framboð á hjúkrunarrýmum hefur aukist veru-
lega.
Hér eru aldraðir sem veikjast komnir inn á bráða-
deild spítala áður en þeir vita af og eftir að þeir fá við-
Læknablaðið 2003/89 261