Læknablaðið - 15.01.2004, Blaðsíða 35

FRÆÐIGREINAR / D-VlTAMÍNBÚSKAPUR
magn. Vieth (44) komst að samsvarandi niðurstöðu
með 100 gg á dag þar sem aukning varð úr 40,7
nmól/1 að meðaltali upp í 96 nmól/1. Jafnframt er
styrkur 25(OH)D upp á 200 nmól/1 ekki óalgengur
meðal heilbrigðra einstaklinga sem eru mikið út í
sólskini (16). Pó ber að taka fram að svo virðist sem
ekki hafi verið tekið tillit til kalkneyslu í þessum
rannsóknum. Jafnframt þessu er talið að minnsti
skammtur sem staðfest hefur verið að hafi óæskilegar
afleiðingar, 95 pg á dag (10), sé byggður á röngum
gögnum og sé í raun mun stærri (9, 44), jafnvel 1075
pg á dag (41).
Okkar rannsókn er ein sú fyrsta sem leggur mat á
D-vítamínbúskap svo stórs hóps einstaklinga af báð-
um kynjum og spannar jafnframt svo breitt aldursbil.
Þessi rannsókn hefur þó sínar takmarkanir. Hér er
um þversniðsrannsókn að ræða og því er ekki verið
að mæla sömu þátttakendur endurtekið. Æskilegt
hefði verið að hafa með spurningar er vörðuðu utan-
landsferðir og notkun ljósabekkja. I þessari rannsókn
er mikill fjöldi eldri einstaklinga sem ekki er víst að
muni allar fæðuvenjur sínar nákvæmlega. Ekki var
unnt að gera greinarmun á milli mismunandi gerða
vítamína sem neytt var. Að lokum er allur saman-
burður milli okkar rannsóknar og annarra háður
þeim annmarka að allt að 33% ósamræmi er á milli
rannsóknarstofa í mælingum á 25(OH)D vegna mis-
munandi mæliaðferða (38).
Samantekt
Verulegar sveiflur eru á styrk 25(OH)D í sermi fs-
lendinga eftir árstíma, mismiklar eftir aldri, vítamín-
inntöku og bætiefnainntöku. Tæplega 15% greinast
með ónógt D-vítamín samkvæmt hefðbundnum við-
miðunum en rúmlega þrefalt fleiri ef styrkur
25(OH)D í sermi þar sem neikvæð fylgni við kalk-
kirtilshormón í sermi verður marktæk (45 nmól/1) er
notuð sem viðmið og samsvarar inntöku 15-20 |xg af
D-vítamíni yfir vetrartímann (meðalþörf). Ráðlagð-
ur dagskammtur er nú 7-10 pg/dag en niðurstöður
okkar gefa ástæðu til að ætla að dagskammtur þurfi
að vera mun hærri ef tryggja ætti öllum nægilegt D-
vítamín samkvæmt nýlegum skilgreiningum.
Vissulega er þörf á frekari rannsóknum til að end-
urmeta skilgreiningu á D-vítamínskorti í öllum ald-
urshópum og þá ekki aðeins með tilliti til beinabú-
skapar heldur einnig annarra áhrifa D-vítamíns, sér-
staklega vöðvastarfsemi. Niðurstöður okkar gefa
fulla ástæðu til að íhuga hvort auka beri D-vítamín-
innihald matvæla hér á landi. Jafnvel þó að fólk taki
lýsi eða bætiefni eins og æskilegt er eru engar líkur á
að fleiri D-vítamínbættar matvörur geti leitt til of-
skömmtunar á D-vítamíni.
Þakkir
Sérstakar þakkir fyrir aðstoð við framkvæmd og úr-
vinnslu rannsóknarinnar fá Guðrún Kristinsdóttir,
ritari fyrir yfirumsjón og skipulagningu, og Laufey
Steingrímsdóttir og Hólmfríður Þorgeirsdóttir,
Manneldisráði Islands, fyrir úrvinnslu og umsjón
mataræðisspurningalista. Höfundar vilja jafnframt
færa þátttakendum í rannsókninni og öðrum sem
komu að framkvæmd hennar bestu þakkir. Einnig
fær Styrktarsjóður St. Jósefsspítala, Landakoti, þakk-
ir fyrir veittan styrk til rannsóknarinnar. Maríu Hen-
ley er þökkuð ritvinnsla þessarar greinar.
Heimildir
1. Holick MF. Vitamin D: new horizons for the 21st century. Am
J Clin Nutr 1994; 60: 619-30.
2. Holick MF. Vitamin D: photobiology, metabolism, mechanism
of action, and clinical applications. In: Favus MJ, ed. Primer on
the Metabolic Bone Diseases and Disorders of Mineral Meta-
bolism. 4th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins;
1999: 92-8.
3. Kinyamu HK, Gallagher JC, Rafferty KA, Balhorn KE. Die-
tary calcium and vitamin D intake in elderly women: effect on
serum parathyroid hormone and vitamin D metabolites. Am J
Clin Nutr 1998; 67: 342-8.
4. Glerup H. Mikkelsen K. Poulsen L, Hass E, Overbeck S,
Thomsen J, et al. Commonly recommended daily intake of
vitamin D is not sufficient if sunlight exposure is limited. J
Intern Med 2000; 247: 260-8.
5. Icelandic Nutrition Council. Recommended Dietary Allowan-
ces. 1996.
6. Manneldisráð íslands. Sótt 26.05.03 á vefsíðuna: www.manneldLis
7. Heaney RP. Lessons for nutritional science from vitamin D.
Am J Clin Nutr 1999; 69: 825-6.
8. Nowson CA, Margerison C. Vitamin D intake and vitamin D
status of Australians. Med J Aust 2002; 177:149-52.
9. Heaney RP. Davies KM, Chen TC, Holick MF, Barger-Lux
MJ. Human serum 25-hydroxycholecaIciferol response to ex-
tended oral dosing with cholecalciferol. Am J Clin Nutr 2003;
77:204-10.
10. Food and Nutrition Board. Institute of Medicine. Dietary
reference inputs for calcium, magnesium, phosphorus, vitamin
D, and fluoride. Washington DC: National Academy Press;
1997.
11. Holick MF. Environmental factors that influence the
cutaneous production of vitamin D. Am J Clin Nutr 1995; 61
(Suppl): 638S-45S.
12. Sigurðsson G, Franzson L, Steingrímsdóttir L, Sigvaldason H.
The association between parathyroid hormone, vitamin D and
bone mineral density in 70-year-old Icelandic women. Osteo-
poros Int 2000; 11:1031-5.
13. Bischoff HA, Stahelin HB, Dick W, Akos R, Knecht M, Salis
C, et al. Effects of vitamin D and calcium supplementation on
falls: a randomized controlled trial. J Bone Miner Res 2003;
18:343-51.
14. Holick MF. Vitamin D: A millenium perspective. J Cell Bio-
chem 2003; 88: 296-307.
15. Holick MF. Too little vitamin D in premenopausal women:
why should we care? Am J Clin Nutr 2002; 76: 3-4.
16. Vieth R. Vitamin D supplementation, 25-hydroxyvitamin D
concentrations, and safety. Am J Clin Nutr 1999; 69: 842-56.
17. Malabanan A, Veronikis IE, Holick MF. Redefining vitamin D
insufficiency. Lancet 1998; 351: 805-6.
18. Outila TA, Karkkainen MUM, Lamberg-Allardt CJE. Vitamin
D status affects serum parathyroid hormone concentrations
during winter in female adolescents: associations with forearm
bone mineral density. Am J Clin Nutr 2001; 74: 206-10.
19. Rannsóknarstofnun Landbúnaðarins. íslenski gagnagrunnur-
inn um efnainnihald matvæla. Reykjavík: Fæðudeild RALA;
2002.
20. Hákarlalýsisperlur. Sótt 26.05.03 á vefsíðuna: www.lysi.is
21. Perry HM, 3rd, Horowitz M, Morley JE, Patrick P, Vellas B,
Baumgartner R, et al. Longitudinal changes in serum 25-hyd-
Læknablaðið 2004/90 35