Læknablaðið - 15.03.2008, Blaðsíða 14

FRÆÐIGREINAR
LYFJAOFNÆMI
Á Bamaspítala Hringsins er einnig prófað
fyrir lyfjum (mynd 2). Stuðst er við nákvæma
sjúkrasögu til að fá frarn eðli ofnæmisviðbragða
og rannsóknir ákveðnar út frá því. í þeim tilfell-
um þegar ákveðinn grunur er um bráðaofnæmi
er mælt sértækt IgE í blóði með CAP aðferð. Ef
það er jákvætt þarf ekki frekari rannsóknir til að
staðfesta greiningu á penisillínofnæmi. í öðmm
tilfellum er ýmist gert húðpróf eða þolpróf. Ef
húðpróf er framkvæmt er notast við efni frá Diater
laboratories (34). Sé þolpróf framkvæmt er það
lyf gefið sem barnið sýndi grimsamlega svörun
við. Prófið er gert inni á Bamaspítala Hringsins
undir nákvæmu eftirliti. Fyrst er gefinn 1/10 hluti
meðferðarskammts og beðið í 30-40 mínútur. Ef
ekkert viðbragð verður er síðan gefinn meðferð-
arskammtur lyfsins og barnið haft í nákvæmu eft-
irliti í eina klukkushmd eða lengur. Þegar bamið
fer heim fær foreldri leiðbeiningar um að koma
á bráðamóttöku eða hringja ef ofnæmiseinkenni
koma í ljós. Alltaf er haft samband við foreldra
eftir 2-3 daga til að athuga um síðbúna svömn.
Rétt er að bíða með ofnæmisrannsókn í tvær til
þrjár vikur eftir ofnæmisviðbrögðin, ef tíminn
leyfir, þar sem ofnæmisviðbrögðin geta eytt boð-
efnunum. Um þetta atriði eru þó skiptar skoðanir
(38).
Lokaorð
Ætlað lyfjaofnæmi er með algengustu kvörtunum,
einkum hjá inniliggjandi sjúklingum á sjúkra-
húsum og við höfum bent á mikilvægi þess að
vel sé vandað til allrar skráningar þegar gnrnur
er um lyfjaofnæmi. Beta-lactam sýklalyf em oftar
nefnd sem orsök fyrir lyfjaofnæmi en nokkrir aðrir
lyfjaflokkar. Þó er um raunvemlegt lyfjaofnæmi
að ræða í innan við 10% slíkra tilfella. Konur telja
sig með lyfjaofnæmi helmingi oftar en karlar. Við
höfum gert grein fyrir því hvernig staðið er að
greiningu á beta-lactam ofnæmi hjá bömum og
fullorðnum hér á landi.
Þegar afstaða er tekin til rannsóknar á lyfjaof-
næmi ber ætíð að hafa efst í huga öryggi sjúklings-
ins. Því er slík rannsókn ekki réttmæt hjá þeim
sem fengið hefur lífshættulegt lost eða önnur álíka
hættuleg einkenni. Ekki er heldur rétt að fara út í
rannsóknir á einstaklingum með alvarlega hjarta-
eða lungnasjúkdóma né heldur ef sjúklingurinn
þarf að taka beta-blokka og ACE-hemla (33).
Við mat á niðurstöðum húðprófa þarf að taka
mið af því hve langt er um liðið frá því ofnæm-
isviðbrögðin áttu sér stað. Því lengra sem um er
liðið þeim mun færri jákvæð próf (39).
Lítið er vitað um það hvernig ofnæmi þróast.
I einni rannsókn þar sem einstaklingar voru með
jákvæð húðpróf voru prófin endurtekin eftir fimm
ár. Þá vom 60% enn jákvæðir af þeim sem höfðu
svarað penicillíni en enginn þeirra sem höfðu
svarað amoxicillíni (40).
Þegar læknir úrskurðar um lyfjaofnæmi, og sér
í lagi um ofnæmi fyrir beta-lactam lyfjum, er best
að hann geri það strax upp við sig hvort sjúkling-
urinn eigi að fara í sérstaka ofnæmisrannsókn þess
vegna.
Heimildir
1. Skúladóttir H, Gíslason D, Gíslason. Lyfjaofnæmi og
lyfjaóþol meðal 20-44 ára íslendinga. Læknablaðið 1997; 83:
726-30.
2. Gomes E, Cardoso MF, Praca F, Gomes L, Marino E, Demoly
P. Self-reported drug allergy in a general adult Portuguese
population. Clin Exp Allergy 2004; 34:1597-601.
3. Haddi E, Charpin D, Tafforeau M, et al. Atopy and systemic
reactions to drugs. Allergy 1990; 45: 236-9.
4. Escolano F, Bisbe E, Castillo J, et al. [Drug allergy in a
population of surgical patients]. Rev Esp Anestesiol Reanim
1998; 45: 425-30.
5. Hung OR, Bands C, Laney G, Drover D, Stevens S,
MacSween M. Drug allergies in the surgical population. Can
J Anaesth 1994; 41:1149-55.
6. Bogimiewicz M, Leung DY. Hypersensitivity reactions to
antibiotics commonly used in children. Pediatr Infect Dis J
1995; 14: 221-31.
7. Kidon MI, See Y. Adverse drug reactions in Singaporean
children. Singapore Med J 2004; 45: 574-7.
8. Impicciatore P, Choonara I, Clarkson A, Provasi D,
Pandolfini C, Bonati M. Incidence of adverse drug reactions
in paediatric in/out-patients: a systematic review and meta-
analysis of prospective studies. Br J Clin Pharmacol 2001; 52:
77-83.
9. Green GR, Rosenblum AH, Sweet LC. Evaluation of
penicillin hypersensitivity: value of clinical history and
skin testing with penicilloyl-polylysine and penicillin G. A
cooperative prospective study of the penicillin study group
of the American Academy of Allergy. J Allergy Clin Immunol
1977; 60: 339-45.
10. Sogn DD, Evans R, 3rd, Shepherd GM, et al. Results of
the National Institute of Allergy and Infectious Diseases
Collaborative Clinical Trial to test the predictive value of
skin testing with major and minor penicillin derivatives in
hospitalized adults. Arch Intem Med 1992; 152:1025-32.
11. Gadde J, Spence M, Wheeler B, Adkinson NF, Jr. Clinical
experience with penicillin skin testing in a large inner-city
STD clinic. Jama 1993; 270: 2456-63.
12. Langley JM, Halperin SA, Bortolussi R. History of penicillin
allergy and referral for skin testing: evaluation of a pediatric
penicillin allergy testing program. Clin Invest Med 2002; 25:
181-4.
13. Idsoe O, Guthe T, Willcox RR, de Weck AL. Nature and
extent of penicillin side-reactions, with particular reference
to fatalities from anaphylactic shock. Bull World Health
Organ 1968; 38:159-88.
14. Kurtz KM, Beatty TL, Adkinson NF, Jr. Evidence for familial
aggregation of immunologic drug reactions. J Allergy Clin
Immunol 2000; 105:184-5.
15. Attaway N, Jasin H, Sullivan T. Family drug allergy. J
Allergy Clin Immunol 1991; 87: 227.
16. Kamada MM, Twarog F, Leung DY. Multiple antibiotic
sensitivity in a pediatric population. Allergy Proc 1991; 12:
347-50.
17. Renn CN, Straff W, Dorfmuller A, Al-Masaoudi T, Merk HF,
Sachs B. Amoxicillin-induced exanthema in young adults
with infectious mononucleosis: demonstration of drug-
specific lymphocyte reactivity. Br J Dermatol 2002; 147:1166-
70.
18. Gell P, Coombs R. Clinical aspects of immunology. Blackwell,
Oxford 1963.
19. Baldo B. Penicillins and Cephalosporins as allergens-
structural aspects of reconition and cross-reactions. Clin
Experim Allergy 1999; 29: 744-9.
20. Solensky R. Hypersensitivity reactions to beta-lactam
antibiotics. Clin Rev Allergy Immunol 2003; 24:201-20.
21. Bemstein IL, Gmchalla RS, Lee RE, Nicklas RA, Dykewicz
190 LÆKNAblaðið 2008/94