Læknablaðið - 15.03.2008, Síða 28

FRÆÐIGREINAR
KRANSÆÐAR
vera á milli æðahluta í einstaklingum með háan
og lágan púls né heldur á milli æðahluta ein-
staklinga 70 ára og eldri miðað við einstaklinga
yngri en 70 ára. Aðrar rannsóknir hafa meðal
annars gefið til kynna að hár púls og hækkandi
aldur dragi úr myndgæðum, sökum hreyfitrufl-
ana og kalkana (23, 27). í rannsókn okkar útilok-
uðum við æðahluta sem voru mjög kalkaðir eða
með hreyfitruflanir og gæti það skýrt hvers vegna
greiningarhæfnin var svipuð á æðahlutum þess-
ara sjúklingahópa því kalkanir eru algengari eftir
70 ára aldur. Enginn munur reyndist heldur vera
á milli nærliggjandi og fjarliggjandi æðahluta.
Mögulegt er að það stafi af útilokun æðahluta sem
voru of grannir (<1,5 mm í þvermál) til að hægt
væri að meta þá með fullri vissu á TS.
Niðurstöðurnar voru bornar saman við rann-
sókn Sigurdísar Haraldsdóttur sem gerð var
nýlega hér á Islandi úr sama þýði og sýndi fram
á nokkuð hátt sértæki og neikvætt forspárgildi
við greiningu endurþrengsla í stoðnetum krans-
æða með 64 sneiða TS-tækni (28). Stoðnet virðast
því hafa lítil áhrif á hæfni TS til greiningar end-
urþrengsla en þó á þann veg að nákvæmni rann-
sóknaraðferðarinnar er minni þegar stoðnet eru
skoðuð.
Veikt en tölfræðilega marktækt samband var
milli þess hversu mikil þrengsli greindust með
sneiðmynd og hjartaþræðingu. Á töflu VI sést
glöggt að TS metur þrengslin í æðahlutunum
ívíð meiri en hjartaþræðingarmyndimar gefa til
kynna. Það gefur því tilefni til að íliuga hvort
breyta skuli viðmiðunarmörkum fyrir marktæk
þrengsli í TS rannsóknum. Þannig gæti til dæmis
50% þrenging á TS jafngilt 40% þrengingu á
hjartaþræðingarmynd. Aðferðimar mæla þó ekki
sömu hluti. Hjartaþræðingin leggur mat á þreng-
ingar í holrými sem geta haft áhrif á blóðflæði um
kransæðamar. TS sýnir aftur á móti betur ástand
æðaveggjarins og því er hægt að bera kennsl á
breytingar og kalkanir í æðaveggnum þó þær hafi
engin áhrif á blóðflæði. Slíkar breytingar eru hluti
af sjúkdómnum og vitað er að skellurof verður í
um helmingi tilfella í æðakölkunarskellum sem
valda minna en 50% þrengingum í æðaholinu. Því
má deila um það hvort réttmætt sé að nota hjarta-
þræðingu sem viðmiðunarstaðal (29).
Næstu skref
Stöðugar breytingar og framfarir eiga sér stað á
sviði TS-tækninnar. Nú er algengt að taka allt að
64 sneiðar í hverjum snúningi sem röntgengeislinn
fer í kringum sjúklinginn og 256 sneiða tæki eru að
koma á almennan markað. Snúningshraðinn er að
auki meiri en áður var. Enn er verið að þróa betri
tæki með betri upplausn, fleiri sneiðum, aukn-
um snúningshraða og meiri nákvæmni auk þess
sem dregið hefur úr áhættu og óþægindum fyrir
sjúklinginn. Kerfisbundin leit að forstigsbreyt-
ingum kransæðasjúkdóms hjá einkennalausum
einstaklingum í áhættuhópum myndi veita okkur
möguleika á að grípa inn í sjúkdómsferlið áður
en óafturkræfur skaði hefur orðið í kjölfar krans-
æðastíflu og draga þannig úr líkum á að slíkt ger-
ist (4,5,12, 30).
Mikilvægt er að halda áfram rannsóknum á
greiningarhæfni TS til að átta sig á þeim möguleik-
um sem tæknin hefur upp á að bjóða. Rannsóknin
sýnir fram á lágt næmi og lágt jákvætt forspárgildi
og því ljóst að enn er hægt að bæta upplausn og
myndgæði. Það myndi auðvelda greiningu æða-
kölkunarskella sem valda <50% þrengingu og er
ekki hægt að greina út frá klínískum einkennum,
þræðingu eða öðrum einfaldari aðferðum.
Takmarkanir á rannsókninni
Eins og áður hefur komið fram voru þátttakendur
allir með kransæðasjúkdóm. Fyrir vikið eru miklar
líkur á því að greina þrengsli í kransæðum þessara
sjúklinga þar sem áður eru komnar fram sjúklegar
breytingar. Urtak rannsóknarinnar endurspeglar
því ekki almennt þýði brjóstverkjasjúklinga og
varhugavert að yfirfæra þær á almenna notkun
tækninnar (31). Sömuleiðis var búið að gera við
verstu þrengingarnar (víkkun og stoðnet) og því
voru ekki margir æðahlutar sem greindust með
marktæka þrengingu, í hlutfalli við þá æðahluta
sem greindust heilbrigðir eða með þrengingu
<50%. Um þriðjungur æðahlutanna var útilokaður,
ýmist vegna stoðneta, of mikils kalks, hreyfitrufl-
ana eða vegna þess að æðahlutinn var of lítill. Það
er því Ijóst að þeim æðahlutum sem ella hefðu
greinst með þrengingar fækkaði töluvert og dreg-
ur það úr tölfræðilegum krafti rannsóknarinnar.
Lokaorð
TS af kransæðum er gagnleg aðferð til útilokunar
kransæðasjúkdóms. Aftur á móti verður að vega
og meta kosti og galla hverrar greiningaraðferðar
fyrir sig með tilliti til klínískra einkenna sjúklings-
ins og áreiðanleika prófsins. Ábendingar fyrir TS
annars vegar og hjartaþræðingu hins vegar eru
mismunandi og mikilvægt að gera sér grein fyrir
að ein aðferð kemur ekki í staðinn fyrir aðra auk
þess sem þær geta í sumum tilvikum bætt hvor
aðra upp.
204 LÆKNAblaðið 2008/94