Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Síða 13

Kristnihald undirjökli - í máli og mynd
hinsvegar að myndin detti „dálítið í sundur efdr að Úa kemur til sög-
unnar, eins og ný mynd væri að byrja.“8
I umfjöllun Hilmars Karlssonar kveður við nokkuð annan tón. Hon-
um finnst myndin ekki ná almennilegu flugi; handritið fylgi skáldsög-
unni um of eftir án þess að geta það í raun og geri það á kostnað kvik-
myndaformsins. „I þeim mikla texta, sem er í myndinni, er lítið pláss
fyrir kvikmynd. Snæfellsjökull, sem er einhver mesta prýði landsins, er
aðeins fjarlægur hlutur sem einstaka sixmum glittir í, þótt Jökullinn og
hin duldu öfl, sem þar eru, séu það sem máli skiptir fyrir Jón Prímus“
(DK27.2.1989). Mörður Arnason telur einnig að aðstandendur myndar-
innar hafi borið „alltof mikla virðingu fyrir þeim ffumtexta sem á er
byggt, skáldsögu Halldórs Laxness frá 1968.“ Hann grunar „að við
handritsgerðina hafi verið hugsað of mikið um að einfalda ffumsöguna í
stað þess að nota úr henni efhivið í annað verk.“ Textinn er í hásæti, seg-
ir Mörður, og það skortir á myndræna úrvinnslu. Hann segir myndina
samt hafa sótt á sig og valdið sér „nokkurskonar notalegum vandræð-
um“. I lokin ítrekar hann að myndin hafi ekki fyllilega náð undirtökun-
um í glímu sinni við bókina, en segir þó: „Og má að lokum einu gilda
hver hlutföllin eru milli bókar og myndar, manns, guðs og náttúru“
(Þjóðviljinn 3.3. 1989). Þetta er heldur losaralegt niðurlag á annars vel
unnum dómi.
Nokkrum dögum síðar skrifar Arni Bergmann pistil í Þjóðviljann þar
sem hann spyr hvort verið geti að myndin sé „of bókmenntaleg, of trú
texta skáldsögu Halldórs Laxness. Það ætti ef til vill að segja færra með
orðum en fleira með þeim ráðum sem eru sérstök fyrir kvikmyndina.“
Arni er þó ekki á þessu, heldur lætur þá skoðun í Ijós að best sé „að ganga
hreinlega til verka [...] annaðhvort sýna bókmenntaverkinu mikinn trún-
að eða nota það fyrst og fremst sem kveikju tdl að búa til kannski eitthvað
allt annað. Það er einatt í hringlanda hér á milli sem allskonar ófarnað-
ur gerist."9
Textafylgni og viðbót
Sú tvíhyggja sem Árni heldur fram hér getur reyndar verið hæpin við-
miðun. Það ætti saga hennar í þýðingaumræðu að leiða í ljós - þar sem
8 Magdalena Schram: „Krismihald undir Jökli“, Vera, 2. tbl. 1989, s. 38-39.
9 Arni Bergmann: „Klippt og skorið", Þjóðviljinn 9.3. 1989.
11