Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Page 14

Ástráður Eysteinsson
hún hefor gengið aftnr linnulaust öldum saman. Vitaskuld dregur hún
ífam ■ákt'-eðnar grunnandstæður í þýðingum, þ.e. milli bókstafsfylginna
og frjálslegra þýðinga, en að öðru leyti skýrir hún ekki f]ölbre\mi
þýðinga sem spanna líka allt sviðið á milh slíkra póla. Hið sama á við um
kvikmyndaaðlaganir bókmenntaverka.
Meginatriði í mati á slíkri aðlögun er að engin leið er að fylgja eini
riðamikilla skáldsagna efdr í krikmynd af hefðbundinni lengd (til eru
þáttaraðir og krikmyndir í nokkrum hlutum þar sem leitast er rið að
gera það). Formgerð skáldsögu af meðallengd er gerólík formgerð hlið-
stæðrar kvikmyndar - og ef rið ædum að ræða um jafhgildi þarna á milli,
verður það að vera með tilliti til ólíkra miðla og tjáningarleiða.
Hins vegar kann að vera rétt hjá Ama að ófamaður geti orðið í „hring-
landa“ á milli tryggðar rið frumtextann og nýsköpunar þeirra sem gera
kvibnmdina. I Kristnihaldi Halldórs Laxness em samtöl persóna óvenju-
stór hluti skáldsögutextans og kann þetta að bjóða upp á að þau séu tek-
in lítrið breytt yfir í leikrit eða kxákmmdahandrit. En þar er umgjörð
þeirra auðritað önnur og mér finnst þeir Hilmar Karlsson og Mörður
Amason hafa nokkuð tdl síns máls þegar þeir gagnrýna þá „virðingu“ sem
texta Laxness er sýnd í myndinni. Eg æd-a mér hinsvegar ekki að ghma
rið þetta riðfangsefni hér, enda kall-ar það á umtalsvert rými og ítarlegar
tilrimanir, sem og á umræðu um það hvort ekki sé eðlilegt að hinn lax-
neski samræðubragur sé megineinkenni á verki sem öðrum þræði hlýtur
að kallast á rið allan þann málheim sem Laxness hefur skapað hman ís-
lenskrar menningar.
En sé myndin mjög fylgispök skáldsögunni -að þessu leyti, bregður
hún einnig frá hermi í nokkmm atriðum og sérstaklega með tveimur rið-
bótum sem rissulega em einnig umdeilanlegar. Ytri atburðarammi k\ik-
m}Tidarinnar er fundur í Dómkirkjunni þar sem fullmiar ýmissa helstu
undirgreina kristinnar trúar hafa saíhast saman hjá íslenska biskupnum
og hann k\mnir þeim efni af segulböndum og minniskompum Umba,
semsé ritnisburð hans um kristnihald undir Jökh. Hinsvegar gengur
Umbi að þri leyti rækilegar til verks í mynd en sögu -að hann fer í mynd-
inni í ferð upp á Snæfellsjökul og tekur þannig þátt í að sækja kistun-a
dularfullu.
Hvað fyrrnefnda atriðið varðar er óneitanlega kaldhæðnislegt að tals-
menn kristninnar em sammála um að þagga umsrifalaust niður ritnis-
burð um kraftbirtingu guðdómsins, þótt boðskapur þessara manna gangi
12