Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Page 53

Ungfriína góðu eða húsið ...
I túlkun og leik Ragn-
hildar Gísladóttur er
ungfrúin bæld, segir fátt
en er hlýleg við alla. Hún
er ákaflega fögur í mynd-
inni en undarlega svip-
brigðalaus, örsjaldan sjá-
um við hana brosa breitt í
myndinni, hlæja eða gráta
heldur líður hún áfram í
tiginni og upphafinni ró
sem myndar ekkert mót-
vægi við hina tilþrifa-
miklu Þuríði sem Tinna Gunnlaugsdóttir leikur.
Þuríður og Rannveig eru ólíkar og langtfrá
því að vera jafnvígar
Að vera eða vera ekki norn
Murray Smith segir réttilega í bókinni Engaging Characters (1995) að
kvikmyndafræðin hafi nú um (of) langt skeið einkennst af nokkru óör-
yggi í því hvernig beri að skrifa um persónur og persónusköpun. Hin
alþýðlega nálgun sem byggist á samsömun við persónur/leikara og til-
finningalegri svörun sé augljóslega of huglæg til að hægt sé að nota hana
í fræðilegri umræðu. Menn hafi því annaðhvort forðast að tala um per-
sónusköpun kvikmynda yfirleitt eða notað miklar sértekningar. Sjálfur
vill hann tala um tvenns konar persónugerðir í kvikmyndum sem kalla á
tvenns konar svörun hjá áhorfendum:
Samúð (sympathy)
Eg finn til með persónunni
1. Persónugerðin þekkist
2. Samstaða myndast
- Eg tengi mig við tíma og
rúm persónunnar
3. Eg styð persónuna
Samkennd (empathy)
Eg finn tdl eins og persónan
1. Tilfinningarnar þekkjast
2. Eg bregst tilfinningalega við eins
og persónan
- Eg skil tilfinningar persónunnar vel
3. Eg bregst líkamlega við eins og
persónan
Eins og sjá má byggist „samúð“ áhorfanda og þátttaka í persónusköpun-
inni upp stig af stigi. Fyrst ber áhorfandi kennsl á persónugerðina (recog-
51