Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Page 82

Guðni Elísson
rekja til ólíkra eiginleika tákniniðlanna, önnur til ólíkrar formgerðar
skáldsagna og Inákmynda. Ekki má heldur gletma þeim takmörkunum
sem fjárhagur getur sett Innkmyndagerðarmönnum, t.d. þegar fella verð-
ur niður atriði sem kostar of mikið að sviðsetja.
Það er enginn hægðarleikur að kvikmynda skáldsögu á borð tið Engla
alheimsins. Framandgervinguna í skáldskap Einars Más Guðmundssonar
má sjá sem andstæðu íkonískrar táknnotkunar, þtn að skáldlegt tungumál
gerir lesendum gjarnan erfitt fyrir að nálgast fyrirmyndina á óyggjandi
máta, en íkon líkjast hins vegar eins og áður sagði því sem þau standa
fyrir. Ljóðrænir kaflar bókarinnar eru margir og flestir þeirra verða eng-
an veghm festir á filmu vegna þess að merking þeirra býr fitrst og fremst
í myndmálinu. Hvernig væri efdrfarandi lýsing á vorinu til að mynda
ktdkmjmduð?
Þegar fjöilin fara úr hvítu sloppunmn koma faglarnir í heim-
sókn. Læknirinn tekur myrkrið og hellir því í bolla, hverfur
svo inn í skammdegið á skrifstofunni.
Uti svífur vængjaður tími, ffá gegnsæjum bláma að myrkv-
aðri strönd. Snjórinn í hlíðunum vaknar af svefni. Þegar fugl-
arnir fara verður dreggjunum sk\ætt.
Utlægur blámi bankar á glugga.
I sorta sofa þögul tré.10
Hætt er \dð að sú tilfinning sem skapast við lestur ofangi'eindra lína verði
ekki endursköpuð á h\úa tjaldinu.11
Einar Már sem skrifar sjálfur handritið að kvdkmynd Friðriks Þórs
Friðrikssonar, Engluvj alheimsins, þarf að leysa vandamál fyrstu persónu
Adaptation, en hann birtíst á öðrum stað í þessu riti í þ^'ðingu Garðars Baldvins-
sonar.
10 Einar Már Guðmundsson 1993 bls. 221. Hér eftír verður vísað til þessa verks með
blaðsíðutali í svigum innan meginmáls. Þess má geta að tilvitnunin er einnig upp-
hafið og niðurlagið að ljóði Einars Más „Skilríki tímans". Sjá Einar Már Guð-
mundsson 1995 bls. 39 og 42-43.
11 Einar hefur sjálfur bent á að ekki er hægt að kvikmynda „eins og“ með góðu móti.
Sjá t.d. KB 2000 bls. 22. Hér er ég á engan hátt að gefa í skyn að Friðrik Þór Frið-
riksson einfaldi á einhvern hátt það sk\mjunarferli sem er dregið frani í glímunni \áð
m^mdmál skáldsögunnar. Myndrammar hans eru gjaman hlaðnir táknrænni merk-
ingu. I grein minni „Myndsmiðurinn Friðrik Þór Friðriksson" ræði ég stöðu Frið-
riks Þórs sem listamanns út frá kenningum Viktors Shklovsldj. Sjá Guðni Eh'sson
2000 bls. C7-C8.
8o