Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Síða 94

Guðni Elísson
að segja sögu úr fortíðinni í nútím-
anum: „Tímaflökrið gæti útskýrt
grimmilega framkomu gæslu-
mannanna og Gaukshreiðurslegar
lyfjagjafir. Manni skilst að hvort
tveggja tilheyri fortíðinm. Þegar
nánar er skoðað kemur hins vegar í
ljós að þessi framsetning er hjálp-
artæki Friðriks Þórs til að endur-
spegla sálarástand persónanna,
tímaleysi geðveikinnar.“37
Onnur atriði k\rikmyndarinnar staðfesta þetta tímaleysi. Geðsjúkra-
húsið myndi seint teljast raunsæisleg lýsing á aðstöðu geðsjúkra hér á
landi og virðist staður sem liggur handan sögulegs tíma. Það minnir um
margt á kirkju, eins og Friðrik Þór hefur sjálfur komið iim á, en hann
reyndi að skapa „heilagleika“ á göngum spítalans, „þar sem er hátt til
lofts og gluggarnir eru kirkjulegir“.38 Forsetiim sem Óli bítill og Páll
heimsækja til Bessastaða kallast á listræna vísu fremur á við þá forseta ís-
lenska lýðveldisins sem voru fýrir daga Vigdísar Finnbogadóttur en þann
sem kemur á eftir henni. Að sama skapi er stéttatogstreitan í sambandi
Páls við Dagnýju sérkennilega gamaldags og hið sama má segja um sjúk-
dómsgreiningu læknisins sem á okkar geðlyfjavænu tímum greinir þmtg-
lyndi Páls sem „höfuðverk í hjartanu“. Slíkar setningar hljóma óeðlilega
í samtíð okkar. Þær tilheyra óræðum, fantastískum tíma, mannslrilningi
sem okkur er nú að eilífu glataður ef hann var þá nokkru siimi til.
I umræðu um handrit sitt að Englmti alheims'ms sagði Einar Már
ákveðna einföldun fólgna í aðlöguninni „án þess að sú einföldun sé bein-
línis sýnileg. I myndinni á að ríkja sama jaíhvægi og í sögunni með skipti
milli hins harmræna og hins broslega."39 Eg er ekki \riss um að hér hafi
Einar rétt fyrir sér, án þess þó að slíkt komi að nokkru niður á gæðum
m}mdarinnar. Tímaleysið í kvikmyndinni áréttar harinræna skírskotun
hennar en með því að slíta atburðina úr sögulegu samhengi tapast að
miklu leyti tengingin við það samfélag sem er uppspretta gamanseminn-
3' Sæbjöm Valdimarsson 2000 bls. 38.
38 Ur óbirtu \dðtali sem ég og Björn Þór Ulhjálmsson tókum við Friðrik Þór Friðriks-
son.
39 KB (Kolbrún Bergþórsdóttir) 2000 bls. 22.
92