Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Page 150

Brian McFarlane
Sagðar sögur og sögur settarfram
Þegar við förum ffá skáldsögu til kvikmyndar förum við frá hreinum
framsetningarmáta yfir í „skipan hins ffamkvæmanlega“78 svo við notum
aðgreiningu Barthes (sem mér vitanlega hefur ekki verið nýtt í kvik-
myndaffæðum en felur í sér breiða lýsingu á mmi ólíkra miðla). Þessi að-
greining tengist að hluta atriðum sem f}ur voru rædd:
(i) Mismun tveggja „mál-“kerfa þar sem annað byggir algerlega á
táknum en hitt á gagnvirkni kóða, þar á meðal kóðum athafha.
(ii) Tíð: Kvikmynd getur ekki sett fram athöfii í þátíð eins og
skáldsögur gera oftastnær.
(iii) Rýmisbundinni (jafnt sem tímalegri) hneigð kvikmyndarinnar
sem ljær henni hlutlæga nálægð sem línuleiki skáldsögunni er
ófær um.
Annar þáttur þessarar aðgreiningar milli þess að segja og setja fram lýtur
að því hvernig hjálparmál skáldsögunnar (burðartæki frásagnar hennar)
víkur fyrir sviðssetningu kvikmyndarirmar, að minnsta kosti að hluta.
Kvikmyndalega sögu þarf á vissan hátt ekki að segja vegna þess að hún er
sett fram. Með þessu fæst mikilvæg nálægð en á móti kemur missir frá-
sagnarraddar sem virðist reyndar vera það mikilvægasta sem glatast úr
framsögn skáldsögunnar.
Framsagnaratriðin sem rædd eru hér að ffaman vísa til mikilvægra
lykilþátta í skáldsögunni sem eru kvikmyndagerðarmanninum mikil
ögrun, einkum ef hann ædar ekki að láta kvikmyndina rústa þeim veru-
leika sem fyrir er (þ.e. skáldsögunni) heldur að leysa hann af hólmi.
Garðar Baldvinsson þýddi
78 Barthes, „Kynning á formgerðargreiningu frásagna", s. 80.
148