Þjóðlíf - 01.04.1988, Blaðsíða 34

MENNING
Patríck Suskind
ILMURINN - Saga af morðingja
„Þessi saga hins viðbjóðslega snillings er sögð á hráan,
myndauðugan og grimmilegan hátt. Efni hennar er
andstyggilegt í sjálfu sér. En vegna þess hvílíkum
hstatökum höfundur grípur það og heldur allt til
síðustu orða hlýtur þessi bók að teljast til meiri háttar
bókmennta viðburða. “
MORGUNBLAÐIÐ / Jóhanna Krístjónsdóttir
„Þessi iitríka og lyktsterka saga, hlaðin táknum tímans
og mögnuð lævísri spennu, er sögð í klassískri epískri
frásögn af næmum sögumanni sem smýgur inn í allt
Og alla.“ HELGARPÓSTURINN / Sigurður Hróarsson
„...skulu menn ekki halda að Patrick Siiskind hafi
barasta skrifað útsmoginn reyfara - hér hangir miklu
fleira á spýtunni.“ ÞJÓÐVILJINN / Ami Bergmann
Jóhanna Svcinsdóttir
- Þuriður Pálsdóttir
A BESTA ALDRI
3. prentun komin út
„...hvaða læknir sem er gæti
verið stoltur af að hafa skrifað
slíka bók. Hún er það nákvæm
fræðilega séð, en líka full af
skilningi, mannlegri hlýju og
uppörvun. Hún á erindi við
allar konur, líka þær yngri ...
heiti bókarinnar hittir beint í
mark.“ morgunblaðið
Katrin Fjcldued
Guðbergur Bcrgsson
TÓMAS JÓNSSON
METSÖLUBÓK
2. kiljuprcntun komin út
„Kraumandi seiðkctill þar sem
nýtt efni, nýr stíll kann að vera
á seyði. Fátt er líklegra en að
sagan verði þegar frá líður talin
tímaskiptaverk í bókmennta-
heiminum: Fyrsta virkilega
nútímasagan á íslcnsku."
ÓUfur Jónsson
I
*
I
FORLAGIÐ
FRAKKASTlG 6A, S.9I-2SI8B
Meginskýringin felst í lífskjörunum. Þrátt
fyrir að Islendingar álíti Englendinga mestu
fótboltaþjóð í heimi, er ekki langt síðan fót-
bolti var einungis tómstundagaman pöpuls-
ins, aðalsfólkið var sælt með sínar veðreiðar
og krikkett. Fótboltinn var ópíum fátækling-
anna og þessvegna blómstraði hann vita-
skuld þar sem lífskjörin voru lökust. Sunnan-
menn púkkuðu ekki upp á svo auðvirðilegt
sport. Enn þann dag í dag hafa íbúar Win-
chester, hinnar fornu höfuðborgar Eng-
lands, ekki komið sér upp fótboltaliði og eru
íbúarnir þó eitthvað í kringum 60.000. Hins
vegar er Winchester afskaplega fallegur bær.
Með sögu á hverju götuhorni: rómverja-
múra, kastala og kirkjur, styttu af hinum
elskaða kóngi Alfreð mikla, sem ríkti á
níundu öld.
En engan fótbolta.
Örlög konungs og skips —
ein og hin sömu...
Á fögrum sumardegi árið 1545,skammt ut-
an við Portsmouth, bjóst óvígur floti
franskra herskipa til innrásar í England.
Þennan dag lagði Mary Rose, eftirlætisskip
Hinriks VIII, í lokaorustu sína. Þegar hér var
komið sögu Hinriks konungs var hann orð-
inn gamall og lúinn, hættur að höggva eigin-
konur sínar og átti skammt ólifað: Þennan
dag horfði konungur á skip sitt, perlu enska
flotans, leggjast á hliðina og sökkva með
sjöhundruð manna áhöfn.
Mary Rose var smíðað á fyrstu tveimur
embættisárum Hinriks konungs, 1509—10.
Hann var þá átján ára og skýrði skipið eftir
þrettán ára gamalli systur sinni. Fornar sagn-
ir herma að hún hafi verið ein fegursta kona
Evrópu: um það eru engin sönnunargögn til
utan mynd af kringluleitri, góðlegri stúlku
—sem er rétt eins og konurnar í Beaulieu.
Hinrik Vlll varð oft tilefni hneykslunar á
ferli sínum: En sjaldan mun hann þó hafa
gengið eins fram af fólki og þegar hann
neyddi barnunga systur sína til að giftast kar-
lægum kóngi Frakka, Lúðvík XII. Hann
huggaði hana með því að Lúðvík ætti ekki
langt eftir og síðan mætti hún giftast hverjum
sem hún vildi. Það gekk eftir sem Hinrik
sagði: Hjónabandið með fegurðardísinni
ungu fór endanlega með Lúðvík karlinn sem
gaf upp öndina eftir 83 daga. Prinsessan
gekk þá að eiga Karl Brandon, Greifa af
Suffolk — leynilega að vísu því hún treysti
bróðurómyndinni rétt mátulega. Þau hjóna-
korn fengu fyrirgefningu konungs að lokum
og Karl Brandon stóð við hlið Hinriks þegar
Mary Rose sökk, en þá var nafngjafinn, feg-
ursta kona Evrópu, dáin fyrir nokkrum ár-
um.
Petta var árið 1545 og því er þessi saga
rifjuð upp af hugföngnum enskum leiðsögu-
mönnum, að fjórum öldum síðar var Mary
Rose lyft af sjávarbotni: önnur hlið skipsins
var svo að segja heil og 18.000 munir í flak-
Svona líka hugguleg borðstofa í Beaul-
ieu! Og á hverri stundu er að vænta pilsa-
þyts og skarkala frá öðrum tímum....
inu, allt frá örvum upp í fallbyssur,
skósólar, matarleifar og læknisdót, rifrildi úr
bókum, peningar, verkfæri, spil og fatnaður:
Svo af mátti ráða heilsteypta mynd af mann-
lífi til sjós fyrir fjögurhundruð árum.
Ekki er mærin dauð...
Mary Rose var lyft af sjávarbotni árið 1982
og hefur nú verið komið fyrir í ógnarstórum
bragga, áþekkum væntanlegu ráðhúsi Reyk-
víkinga að stærð og útliti.
Það er erfitt að lýsa þeirri tilfinningu sem
fylgir því að koma inn í þetta undarlega graf-
hýsi. Vatni er dælt yfir flakið svo rakinn er
gífurlegur og inni er dálítið skuggsýnt. Og
þarna liggur hún, perla Hinriks Vlll, skipið
sem var nefnt eftir fegurstu konu Evrópu:
Óburðugt flak að vísu, en andblær hins liðna
leikur um skrokkinn svo á hverri stundu er
þess að vænta að skipið Mary Rose sigli á
nýjan leik undir fullum seglum til móts við
konung sinn.
Sagan öll
Mary Rose er til sýnis í Portsmouth, sem
og tvö önnur sögufræg skip. Victory, skipið
Nelsons, þar sem flotaforinginn féll að lokum
og Warrior, fyrsta járnskip Englendinga,
hafa bæði verið gerð upp og eru til sýnis. Þar
er hægt að kynnast bæði verklagi og vopna-
burði á herskipum síðustu aldar og aðbúnaði
sjómannanna sem var óbjörgulegur. Einnig
þessi skip geyma mikla sögu. Þau geyma sög-
una af heimsveldinu sem nú er löngu liðið
undir lok.
Að ferðast um England er eins og að ferð-
ast í gegnum söguna, sögu sem er í senn full
af fegurð og ofbeldi. Kastalarnir eru til-
komumiklir, múrarnir ægilegir og kirkjurnar
glæsilegar. Og hver reisti þá þessi miklu
mannvirki?
Ekki konungar, ekki biskupar, ekki hers-
höfðingjar!
Hrafn Jökulsson
34