Frjáls verslun - 01.02.2011, Side 85

FRJÁLS VERSLUN 1.tbl.2011 85
um sínum og brögðum til að hygla sínu
flokksfólki en það er eins og heildarmyndin
af þessu stjórnmálakerfi sé að færast yfir á
Sjálfstæðisflokkinn,“ segir Guðni.
gunnar í nýju ljósi
Guðni segir að viðbrögðin við bókinni hafi
almennt verið góð og hann var og er enn
oft beðinn að koma á umræðufundi og
samkomur að ræða efni hennar.
„Ég á reyndar von á að verstu skamm­
irn ar berist síðast til mín en það sem ég
hef heyrt er jákvætt,“ segir hann. Þó hefur
myndin sem birtist af Gunnari komið á
óvart. Gunnar í ævisögunni er ekki alveg
sá Gunnar sem þjóðin man eftir.
„Fólk sem þekkti Gunnar hefur sagt
mér að það sjái hann í nýju ljósi. Að það
hafi ekki áður áttað sig á ýmsum þáttum
í fari hans. Þetta styrkir þá skoðun að
heimildirnar frá honum séu einstakar,“
segir Guðni.
Gunnar lést haustið 1983, aðeins hálfu ári
eftir að hann lét af störfum sem forsætisráð­
herra. Meira en aldarfjórðungur er liðinn
frá atburðum sem á þeim tíma voru taldir
með mestu tíðindum Íslandssögunnar:
Stjórnarmyndun Gunnars í óþökk forystu
Sjálfstæðisflokksins. Samt er þessi saga enn
lifandi.
samtíminn breytir sögunni
„Það hefur komið mér á óvart að þetta efni
hefur verið dregið inn í pólitískar deilur
samtímans,“ segir Guðni. „Menn hafa
viljað rekja þræði langt aftur á liðna öld til
að skýra það sem gerst hefur nú.“
Það má líka halda því fram að viðhorf
Íslendinga til sögu sinnar hafi breyst við
hrunið haustið 2008. Hetjudýrkunin, sem
var þá og náði alveg aftur á víkingaöld, er
nú orðin brosleg.
Þetta hefur líka áhrif á söguna þegar
hún er skrifuð. Guðni segir að áherslur í
bókinni hefðu hugsanlega orðið aðrar hefði
hún komið út fyrir hrun. Bókin ber með sér
að hún er skrifuð eftir það.
„Bjartsýnisandinn sem var á útrásartíman­
um hefði ugglaust komið fram í bókinni,“
segri Guðni. „Það var annað andrúmsloft
þá en þegar ég skrifaði bókina. Samtíminn
breytir viðhorfi okkar til fortíðarinnar.“
Guðni segir einnig að efnið mótist að ein­
hverju marki af því að sagan er sögð út frá
sjónarhóli Gunnars. Hann er miðpunktur
þessarar sögu. Annar sjónarhóll gæti beint
sjónum að öðrum hliðum.
frá sjónarhóli gunnars
„Ég hef til dæmis orðið var við að þeir
sem fylgdu Geir Hallgrímssyni að málum
í deilum hans og Gunnars eru ekki sáttir
við þá mynd sem kemur fram í bókinni,“
segir Guðni. „Margt getur því litið öðruvísi
út séð af sjónarhóli andstæðinga Gunnars,
sérstaklega stjórnarmyndunin árið 1980 og
aðdragandi hennar.“ Guðni segist geta litið
um öxl og séð hvernig tókst til með verkið.
Umræðan um efni bókarinanr er þó hvergi
nærri sofnuð.
„Þetta er mjög lifandi saga og margir hafa
mikinn áhuga á henni, sérstaklega þeir sem
lifðu og hrærðust í stjórnmálunum á tíma
Gunnars,“ segir Guðni.
Hugsjónir þrátt fyrir allt
En ef höfundurinn mætti skrifa bókina upp á
nýtt, hverju myndi hann breyta?
„Ég myndi í fyrsta lagi hafa hana aðeins
styttri,“ segir Guðni. „Ég myndi líka draga
betur saman hugmyndir og hugsjónir Gunn­
ars. Andstæðingar hans voru sannfærðir um
að hann væri hugsjónalaus. Það er alls ekki
rétt. Hann var vissulega metnaðargjarn fyrir
eigin hönd, eins og aðrir stjórn mála menn, en
hann hafði vissulega hug sjónir. Hann vildi
að Sjálfstæðisflokkurinn sækti inn á miðjuna.
Það blundaði kratismi í honum og hann
breikkaði grundvöll flokksins.“
„Það hefur komið mér á
óvart að þetta efni hefur
verið dregið inn í pólitískar
deilur samtímans,“ segir
Guðni. „Menn hafa viljað
rekja þræði langt aftur á
liðna öld til að skýra það
sem gerst hefur nú.“
Gunnar tapaði naum lega
fyrir Geir Hallgrímssyni í
varaformannskjöri á lands­
fundi Sjálfstæðis flokks
1971 en óskar honum til
hamingju. Jóhann Hafstein
formaður horfir á. „Fram­
undan var áralöng barátta
um völd og áhrif í flokkn­
um,“ segir Guðni Th.
Gunnar Thoroddsen
árið 1930.
Flokksráðsfundur í Valhöll 10. febr.
1980, tveimur dögum eftir að ríkisstjórn
Gunnars Thorodd sen tók við völdum.