Frjáls verslun - 01.04.2007, Blaðsíða 129

F R J Á L S V E R S L U N • 4 . T B L . 2 0 0 7 129
Langvarandi of hár blóðþrýstingur er
áhættuþáttur fyrir ýmsa sjúkdóma. Má þar
nefna t.d. æðakölkun, kransæðastíflu, hjarta-
bilun, nýrnabilun og blindu. Háþrýstingur
er lúmskur að því leyti að sýnileg einkenni
eru fá eða engin nema hann sé því hærri.
Blóðþrýstingur telst of hár ef hann er hærri
en 140/90 í hvíld en sú tala segir til um
þrýsting í slagæðum þegar hjartað slakar á
milli tveggja slaga.
Ef blóðþrýstingur helst stöðugt ofan við
140 (efri mörk), er mælt með lyfjameðferð
til að lækka hann. Sumir telja nóg að léttast
til að minnka blóðþrýsting en það eitt dugar
ekki til heldur er æskilegt að nota sambland
af lyfjameðferð og breyttum lífsstíl. Og lyfja-
meðferð veitir ekki afsökun til að sleppa því
að hreyfa sig.
Streita er eitt af því sem valdið getur háum
blóðþrýstingi. Nútímafólk og ekki síst þeir
sem stunda umfangsmikil viðskipti og eru
undir miklu álagi, þjást gjarnan af lang-
vinnum streitueinkennum. Það er freistandi
að leita í áfengi eða lyf til að losa um tökin
en það er skammvinnur vermir sé ekki tekið
varanlega á vandamálinu.
Streita er nauðsynleg að vissu marki en í
of miklum mæli og langvarandi hefur hún
slæm áhrif á andlega og líkamlega heilsu
manna. Einkenni streitunnar geta verið
margvísleg; einbeitingarleysi, svefnvandamál,
höfuðverkur, meltingartruflanir, breytt mat-
arræði og áleitin tilfinning um að ráða ekki
við aðstæður. Streitan líður oft hjá þegar
streituvaldandi atburður er ekki lengur fyrir
hendi en í störfum eins og að ofan er lýst er
því ekki að heilsa – álagið
er stöðugt. Ekki er alltaf
víst að fólk átti sig á ein-
kennum streitunnar fyrr
en of seint og stundum
gengur illa að viðurkenna
fyrir sjálfum sér og öðrum
að streitan sé farin að taka
of mikinn toll. Hægt er að
minnka áhrif streitunnar á
ýmsa vegu og hér eru nokkur einföld ráð:
• Ganga rösklega nokkrum sinnum í viku,
a.m.k. 30 mínútur í einu.
• Taka frá tíma fyrir sjálfan sig og nota
hann.
• Einfalda lífið.
• Borða reglulega og ekki sleppa úr
máltíðum (kók og súkkulaði á hlaupum
telst EKKI máltíð).
• Eiga áhugamál utan vinnunnar og
stunda það.
• Setja raunhæf takmörk – reynslan sýnir
að heimurinn ferst ekki þó að maður geri
ekki allt í einu.
• Læra að segja nei.
• Deila áhyggjum sínum með öðrum
• Búta stór mál niður í smærri.
• Ekki byrgja inni reiði – ræða málin og
leysa ágreining.
Álag er víða gríðarlegt og mjög áberandi
hjá þeim sem eru í ábyrgðarstöðu eða ætla
sér að ná langt í því starfi sem þeir gegna.
Oft er um að ræða tiltölulega ungt fólk sem
er í fullri vinnu en er um leið að byggja
upp fjölskyldu, eignast húsnæði og jafnvel
einnig í námi. Pressan er
alls staðar. Það þarf að vera
tími fyrir vinina – til að
halda matarboð og þiggja,
fara í veislur og útilegur eða
utanferðir. Það þarf að vera
tími til að sinna vinnunni
fullkomlega – sem oft kallar
á mikla aukavinnu sem
ýmist er unnin í vinnunni
á kvöldin og um helgar eða heima eftir að
nettengingar urðu svo góðar sem þær eru.
Það þarf að eiga fullkomið heimili – sem
hægt er að sýna í heimsóknum fjölmiðla og
ekki dugar að hafa innanborðs annað en það
sem er í tísku og viðurkennt. Það þarf að
sinna fjölskyldunni vel eða a.m.k. sýna að
maður mæti á fótboltamót, foreldrafundi,
sé ábyrgðarfullt foreldri sem fylgist vel með
barni/börnum og gæti þess að barnið sé alltaf
„rétt“ klætt og stundi „réttar” tómstundir.
Það þarf að finna tíma til að vera fullkominn
félagi, ástmaður/kona, og vera í góðu formi
líkamlega.
Þetta er gríðarlegt álag og ekki undarlegt
þó að einhverjir kikni undan því. Það má vel
vera að það sé fortíðarþrá sem veldur því að
maður horfir til baka þegar börn fengu að
vera börn og leika sér úti í gamalli úlpu og
slitnum buxum, mikið þurfti jú að vinna
en kröfurnar voru talsvert minni og þá um
leið álagið.
Það er okkar að snúa þessari þróun við og
ákveða hvað á að vera í forgangi. Heilsan og
hamingjan, tími með börnunum sem stækka
hratt eða of mikla vinnu.
Hvað velur þú?
Það getur verið erfitt að rata hinn gullna meðalveg hæfilegs álags. Á annan veginn er krafa
um að standa sig, vinna meira, kaupa meira, gera meira og á hinn veginn er heilsan sem
hótar að fara sína leið ef álaginu linnir ekki.
Vandrataður meðalvegur
Vigdís Stefánsdóttir
erfðaráðgjafi
skrifar um heilsu.
HEILSA