Frjáls verslun - 01.04.2007, Blaðsíða 73

F R J Á L S V E R S L U N • 4 . T B L . 2 0 0 7 73
Lýsingin á fyrirtækinu, þ.e. heildarstöðumyndin, þarf
ekki að vera löng ritgerð. Hægt er að stilla þessum upplýs-
ingum upp á knappan og myndrænan hátt. Það má sjá fyrir
sér að draga upp seríu af þessum heildarstöðumyndum til
að ná fram stefnunni sem fyrirtæki hefur fylgt. Einnig má
draga upp mynd eða myndir af þeirri heildarstöðu sem fyrir-
tækið vill að verði að veruleika þegar fram í sækir.
Þessar vangaveltur falla undir greiningu á stefnu fyrir-
tækisins. Lykillinn að góðri greiningu er að þekkja nær- og
fjærumhverfið.
• Á hverju þarf samfélagið að halda?
• Hvað getur fyrirtækið lagt af mörkum til að gera
samfélagið betra og öflugra?
• Hvaða kröfur eru gerðar til þess af samfélaginu?
• Hvað er framundan í tækni, umhverfismálum,
þjóðfélagsmálum, efnahagsmálum o.s.frv.?
Hérna má nýta margar aðferðir og verkfæri stefnu-
mótunar til að auðvelda verkið. Kjarni málsins er hins
vegar hvaða afstöðu fyrirtækið hefur gagnvart þeim
þáttum og atriðum sem er að finna í fjærumhverfinu:
• Hvert er framlag fyrirtækisins og árangur þegar dæmið
er skoðað í víðu ljósi samfélagsins?
• Er þörf á að gera betur?
• Má sjá og skilgreina ný árangursviðmið sem eru
verðugt keppikefli fyrir fyrirtækið?
• Er það sem fyrirtækið gæti lagt fram í samræmi við
þá stefnu sem fyrirtækið hefur eða gefur það tilefni til
stefnubreytingar?
• Hver er staðan í nærumhverfinu, þ.e. í atvinnugrein-
inni og á markaðnum sem fyrirtækið starfar á?
• Þjónar fyrirtækið viðskiptavinum eins og best verður
á kosið?
• Er verið að veita þeim ávinning?
• Stenst fyrirtækið samkeppnina og heldur það
nauðsynlegu forskoti á keppinautana?
• Hefur fyrirtækið sérstöðu?
• Hver er samningsstaða fyrirtækisins gagnvart birgjum
og undirverktökum?
• Hvernig stendur það gagnvart þeirri ógn sem er af
nýjum samkeppnisaðilum og gagnvart hættunni á stað-
kvæmdarvöru?
Svona mætti áfram spyrja mikilvægra spurninga sem
stjórnendur og starfsmenn verða að geta svarað:
• Hver er staðan í viðskiptaumhverfinu nú og hver ætti
hún að vera?
• Hvar vantar upp á að fyrirtækið nái árangri með
afurðir sínar?
• Hvað þarf að gera betur?
• Hver gætu verið ný árangursviðmið sem myndu breyta
afstöðunni til þess sem fyrirtækinu er ætlað að vera og
verða?
• Samræmast þau viðmið stefnu fyrirtækisins eða má sjá
í þeim hugmynd að stefnubreytingu?
• Hvað með fyrirtækið sjálft, innviði þess og auðlindir?
• Hver er útfærslan á virðiskeðjunni og hagkvæmnin í
rekstrinum?
• Hvert er öryggið í starfseminni?
• Hver er áhættan?
• Hverjir eru mikilvægustu framleiðsluþættirnir og staða
fyrirtækisins á því sviði?
• Hver eru þekkingarverðmætin sem fyrirtækið býr yfir? •
Hver eru þau tengsl sem fyrirtækið hefur lagt áherslu
á að rækta og að hvaða marki leggja þau grunn að sam-
keppnishæfni og árangri fyrirtækisins?
Mikilvægur þáttur í svona innri greiningu er að átta sig
á menningu fyrirtækisins og ekki síður þeirri sjálfsmynd
sem fyrirtækið þarf að hafa. Einnig þarf að skoða skipulag
fyrirtækisins og allt annað fyrirkomulag þess, eins og t.d.
eftirlit og umbun. Hver er staðan á þessum þáttum hjá
fyrirtækinu og hvers þarfnast fyrirtækið til að geta náð þeim
árangri sem hugur og vilji stendur til?

Runólfur Smári Steinþórsson, prófessor
viðskipta- og hagfræðideild Háskóla Íslands.
S T J Ó R N U N
© RSS