Tímarit Máls og menningar - 01.08.1940, Page 92

178
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
riti um nútímabókmenntir íslendinga, er ég samdi fyrir Sam-
band samvinnufélaganna sænsku (Kooperativa Förbundet) í
Stokkhólmi og koma á út i haust. En þá komu þeir skyndilegu
viSburðir, sem ég held að engan á NorSurlöndum hafi óraS fyr-
ir á þessum tíma, hernám Danmerkur og árásin á Noreg. Ég
ætla ekki aS lýsa því hér, hvilikum ótta menn urSu gripnir.
Sjálfum fannst mér öll sund lokast, dagarnar á undan og allt,
sem þeim fylgdi, vera orSin fjarlæg fortíS, strengur timans kubb-
aSur sundur, engin framtíð lengur og ísland hrokkiS út í svart-
an geiminn. Enginn vissi, hvað dunið gat yfir næstu daga. Um
ófyrirsjáanlegan tíma hlaut öllum samgöngum að vera slitið frá
Norðurlöndum, og hvaða leið var fær til íslands. Það tók yfir-
leitt langan tima að átta sig á því, að rnaður héldi áfram að
lifa í sama heimi og áður. Loks fór ég þó að finna alit aftur
á sama stað, ísland og mínar eigin hugsanir: Ef til vill var enn
einhver framtið. Ég varð gripinn af þeirri einu hugsuíi, að livað
sem það kostaði, þá yrði ég að komast heim. Eftir nokkra vafn-
inga við að útvega mér vegabréf og kynnast ferSum, áleit ég
öruggast aS fara um Ítalíu til Ameriku, i veg fyrir fyrir ís-
lenzku skipin, er þangaS sigla. Flaug ég fyrst til Sofia i
Búlgaríu yfir Riga og Moskva, í tveimur áföngum, stór-
an sveig um Þýzkaland, en fór frá Sofia meS járnbrautarlest
til Genúa, eftir Júgóslaviu. Þegar til Sofia kom, frétti ég um
innrás Þjóðverja i Holland, Belgíu og Luxemburg. Leizt mér
þá ekki vel á framhald ferðarinnar. Margs konar fréttum skaut
upp, m. a. að landamærum Jugoslavíu yrði lokað og ítalir væru
að fara i striðið, en þetta reyndust flugufregnir einar. Daginn
eftir, 11. maí, sá ég í þýzku blaði, er ég keypti á einhverri braut-
arstöð i Jugoslaviu, að ísland hefði verið hernumið af Bretum.
Næsta kvöld var ég í Genúa, og voru kröfugöngur og útifundir
í borginni. Það voru fasistar, pantaðir af stjórninni til að heimta
stríð. Ég spurði bilstjóra einn, hvaða uppþot þetta væru, og
hann svaraði blátt áfram: Það eru fasistarnir, þeir eru mestir
i munninum. Ég hafði keypt far með ítalska skipinu Conte di
Savoia, og varð að biða þrjá daga í Genúa. Kvölds og morgna
voru kröfugöngur til að heimta stríð. Daginn áður en skipið
átti að fara, sagði ítali, sem ég hitti, að nú hefði hann heyrt,
að Conte di Savoia yrði kyrrsett, stríðið væri að hefjast. Þótti
mér nú illt í efni, ef ég ætti að sitja fastur í Ítalíu, en trú mín
var nú orðin svo sterk á það, að ég ætti að komast heim, að
mér varð minna um. Öruggur var ég sanit fyrst þrem dögun:
síðar, 17. maí, er við sigldum út úr Gibraltarsundi og strendur
Evrópu hurfu í bláan fjarska. Hvílík hamingja, að vera slopp-