Tímarit Máls og menningar - 01.04.1941, Page 72

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
6(i
andi vits eða i blindni, tillagi sjálfra vor í þetta: Þeim
lduta framtíðar vorrar, sem er ávöxtur eða afleiðing
verka vorra eða vanrækslu. Þann hluta framtíðarinnar
ættum vér að geta séð fyrir með meiri glöggskyggni en
annað, og því glöggar, sem vér gerum oss ljósari þýð-
ingu athafna vorra á vfirstandandi tíma. Og þetta er
sá hluti ókominnar æfi vorrar og sögu og atburða fram-
tiðarinnar, — ef til vill sá eini liluti þeirra — sem vafa-
laust gagn er af, að vér spyrjum og spáum, hollaleggj-
um, ræðum og rökhugsum um. Sá hluti framtíðarinnar,
sem vér sköpum sjálf, hvert eitt og öll sameiginlega,
með orðum vorum og athöfnum. Afleiðingin af nútíðar-
lífi sjálfra vor.
Það var með þessi sannindi í huga, sem mig lang-
aði til að ræða við vður núverandi „ástand“ og hernám
ýmissa mikilvægra liluta í landi voru.
Öllum virðist koma saman um það, að hernámi lands
vors fylgi mikil og margvisleg og alvarleg hætta, í bráð
og lengd. Þessi hætta er oft nefnd, í blöðum og manna
á meðal. En ég lief mjög litið orðið var við það, að
gerð hafi verið grein fyrir, í hverju hættan liggur, live
yfirgripsmikil hún er, að hverju leyti oss er sjálfrátt
og fært að afstýra eða draga úr henni, og hvað af henni
er stundar hætta og hvað frambúðar. Þetta er að vísu
eðlilegt. Fvrst í stað var vissa vor um hættuna aðeins
meðvitund og hughoð, án skilgreiningar og rökstudds
mats. En nú höfum vér haft tíma til að átta oss, svo
að nú ætti að fara að mega vænta hlutrænni orða og
alhafna. Vér höfum getað melt með oss óvænta og ný-
stárlega atburði og óvenjulegt ástand í landi voru. Vér
ættum þvi að vera nokkru nær því en s.I. vor, að vera
viðbúin að „leita gegn straumi sterklega“, í stað þess
að „fljóta sofandi að feigðarósi“.
Ég held, að lil frekari glöggvunar megi skipta þeirri
hættu, sem vér vitum vofa yfir oss, i fjórar megindeild-
ir: 1) Hætta, sem lífi voru og linuun og eignum vor-