Tímarit Máls og menningar - 01.04.1941, Page 82

.76
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR.
góða, að tveir rithöfundar reistu honum minnisvarða í bók-
menntunum svo að segja samtímis?
Og hver var hann svo, þessi merkilegi maður, sem svona'
mikið var haft við? Sölvi Helgason — óknyttasamur landshorna-
maður, alræmdur og illa ræmdur ónytjungur, orðhákur og
flakkari.
Sæmilega gáfuð skáld ættu þó að geta gert sér í hugarlund,
að enn er ekki iiðinn svo langur tími síðan bæði Sölvi Helga-
son og aðrir honum líkir fóru um sveitir landsins, hverjum
manni hvumleiðir, að nein veruleg. tök séu á að gera þá að
skáldsagnahetjum sem misskilin og ofsótt mikilmenni.
Flakkarinn, hvort sem hann hét Sölvi eða eitthvað annað, er
eldri kynslóðinni í svo fersku minni, að hún að minnsta kosti
veit ofboð vel, að ekkert er „rómantískt“ við hann, en þvi meira,
sem vakti meðaumkunar-blandinn viðbjóð.
Það stafaði ekki af nízku eða ógestrisni bænda, að flakkarinn-
var enginn aufúsugestur, enda var ekki talið eftir að gefa honum
mat, og þeim „meinlausa" var oft mætavel tekið, enda var hann
eiginlega undantekning frá almennri reglu. — Bændur voru ein-
mitt fúsir til að veita gestum og gangandi allan beina og gerðu
sér venjulega ekki mannamun; sýndu þeir oft í harðinduni fyrr
á tímum mikinn þegnskap í að hjálpa öðrum og verða þeim til
bjargar. — En flakkarinn var af þeirri tegund, sem ekki er
hægt að hjálpa. Hann vildi ekki hjálpa sér sjálfur, og enginn
veit betur en sá, sem ávallt stritar sjálfur til þess að halda sér
og sinum uppi, að enginn bjargar þeim, sem sjálfur vill ekki
bjargast. Flakkarinn var rekald, vandræðamaður. Hann var til
óþrifnaðar, og óþrif hans voru ekki einungis likamleg, heldur
líka sálarleg. Hann var sóðalegur í því ytra, vanþakklátur þeim,.
er gerðu honum gott, illkvittinn í orðum og athöfnum. Hann
vakti að vísu vissa meðaumkun, en jafnframt viðbjóð og fyrir-
litningu. — Ef til vill hefur skoðun bóndans og eljumannsins.
á flakkaranum og tilfinningum hans gagnvart honum aldrei ver-
ið betur lýst en i eftirfarandi vísuhelmingi efir Bólu-Hjálmar:
„Liggur i bænum ljúgandi,
letimaginn hungraði.“
Flakkarinn var óáreiðanlegur til orðs og æðis. Hann lá upp á
eljumanninum — gerði aldrei gagn, orð hans voru raup og lýgi.
Hann var liinn si-hungraði letimagi. Hungrið og græðgin var
það, sem sérstaklega einkenndi hann frá öðrum mönnum, það'
yfirgaf hann aldrei. Enginn matur megnaði að seðja þetta hung-
ur, það var hans annað eðli. Það gerði hann að viðundri, and-