Tímarit Máls og menningar - 01.12.1944, Page 97

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
271
gjaforði, vegna þess að hann brá fyrir sig kanselístíl í bónorðs-
bréfinu, í stað þess að tala beint frá hjartanu.
Scilt jarðar
„íslendingar þekkja ekki búmor,“ segja menn oft andvarpandi.
Þessu er yfirleitt trúað og þykir að því mikill bagi og Ijóður ekki
alllítill á ráði þessarar þjóðar.
Ef ég man rétt, hef ég einhvers staðar heyrt hina óskýranlegu fíkn
íslenzkra kvenna í erlenda karla skýrða eða afsakaða með því, að
þeir væru fyndnari — ættu meiri húmor, eins og það heitir á fínu
máli, — en hinir íslenzkur kynbræður þeirra. En stúlkurnar þrá
húmorinn, sem vonlegt er, og láta glaðar þjóðernið fyrir. — En
ef við viljum vera hreinskilin og tala í alvöru, þá er allt skraf um
að þjóðina skorti fyndni hrein og bein þjóðlygi, sem hver lepur
eftir öðrum og allir trúa umhugsunarlaust.
Hvar sem tveir eða fleiri eru saman konmir, er gert að gamni
sínu. Gaman og kýmni er svo ríkur þáttur í eðli þjóðarinnar, að
hiklaust má telja hann til gleggstu þjóðareinkenna.
Þjóðsögurnar, sem alþýðan orti, bera því glöggt vitni, hve þessi
náðargáfa lá ofarlega í vitund fólksins, þrátt fyrir allt, sem á bját-
aði. Má sem dæmi benda á mýmargar galdrasögur (þar á meðal
sagnirnar um Eirík í Vogsósum), söguna um Sálina hans Jóns míns,
eða þá munnmælin um karlinn, sem sagði, þegar hann sá út um
gat á líkkistunni sinni, að einn í líkfylgdinni gekk á nærbuxunum:
Hlæja skyldi ég, ef ég væri ekki dauður. Meistari Jón talar ein-
hvers staðar um það, að óguðlegir menn noti guðs heilaga orð „til
þess að gera sér kringilyrði þar af.“ Það hafa verið kátir karlar.
Það er órannsakað mál, hvern þátt kýmnigáfa þjóðarinnar hefur
átt í því að halda í henni lífinu á liðnum öldum, en sá þáttur er
áreiðanlega gildari en margan grunar.
Þegar alls þessa er gætt, er það illt til afspurnar og ekki vansa-
laust, að þessi gullvægi þjóðarkostur skuli ekki enn þann dag í dag
skipa þann sess í rituðu máli, sem honum ber og efni standa til.
Ritandi menn virðast yfirleitt vera þeirrar skoðunar, að gaman-
yrði eða fyndni eigi ekki að sjást á prenti — það sé ábyrgðarleysi
og léttúð, nærri því eins og að fara með klám í kirkju. Ritað mál