Tímarit Máls og menningar - 01.12.1944, Page 131

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
305
Norrænt starf
Gunnar Leijström og Jón Magnússon: ISLENZK-
SÆNSK ORÐABÓK. — Bókaútgáfa sænsku sam-
vinnufélaganna. Stokkhólmi 1943. Verð kr. 15.00,
í bandi kr. 18.00.
Það er sannkölluð örlagaglettni, að sú tunga, sem hinar sígildu bókmenntir
Islendinga eru skráðar á, bókmenntir þær, sem öllu öðru fremur hafa vakið
aðdáun á landinu meðal hinna Norðurlandaþjóðanna og valdið því, að það
telst ómissanlegur hluti Norðurlanda, skuli nú vera þröskuldur í vegi menn-
ingarsambands Islands við hin Norðurlöndin. Það er leitt, að svo skuli vera,
því að menningarviðskiptin við frændþjóðirnar, sem Islendingar þurfa á að
halda til þess að varðveita og þróa sjálfstæða norræna menningu, verða með
þessu móti allt of einhliða: vér tökum á móti, en getum ekki gefið af því, sem
vér eigum. Á undanförnum árum hefur oft mátt heyra Islandsvini í Skan-
dínavíu spyrja með nokkrum óróleika, hvort Islendingar séu að slíta tengslin
við frændþjóðirnar. Þessi óró ber vitni um áhuga á Islandi, og það er gleðiefni.
En allt of oft gleymist það, að það er ekki eingöngu undir Islendingum komið,
hvort böndin milli Islands og Skandinavíu verða treyst, þar þarf einnig til
virkan áhuga af hálfu hinna þjóðanna, og sá áhugi má ekki beinast eingöngu
að „sögueynni“. Þar verður að koma til vakandi áhugi á nútíma þjóðfélagi
Islands með öllum vandamálum þess á sviði menningar-, fjár- og félagsmála.
Menn verða að gera sér ljóst, að þetta litla samfélag 120.000 manna í landi,
sem engan veginn drýpur af mjólk og hunangi, þarf að beita allri orku sinni
til þess að halda svipuðum lífskjörum og aðrar Norðurlandaþjóðir og varð-
veita jafnframt og þróa sjálfstæða norræna menningu. Það þarfnast hvatn-
ingar frá stærri frændþjóðunum í viðleitni sinni að gæta þjóðlegra sérkenna,
og þar er fyrst og fremst um að ræða íslenzka tungu. Með engu móti má því
fara fram, sem nú er, að íslenzkir rithöfundar eigi í rauninni um tvo kosti
að velja: annað hvort skrifa á erlendri tungu og tefla þar með móðurmáli
sínu í voða (hugsið ykkur til dæmis, að Heidenstam og Strindberg hefðu
neyðzt til að rita á þýzku) eða ná ekki til skandínaviskra lesenda. Islenzkum
Svíþjóðarvini nú á dögum er það harla Iftil gleði að komast að raun um, að
kunnasta íslenzka bókin hér í landi er Gunnlaugs saga ormstungu, einhver
hin óíslenzkasta og snauðust að bókmenntagildi allra Islendingasagna, en
skáldsagnaflokkur Halldórs Kiljans Laxness um Olaf Kárason Ljósvíking, sem
verður væri Nóbelsverðlauna, er hér nær því algjörlega ókunnur, af því að
höfundurinn hefur verið móðurmáli sínu trúr.
Af þessu má skilja, hvers virði það er, að hafa fengið íslenzk-sænsku orða-
bókina, sem bókaútgáfa sænsku samvinnufélaganna gaf út á þessu ári, og því
fremur sem engin samsvarandi orðabók er til á dönsku eða norsku og reyndar
ekki nokkru öðru máli nema ensku. Orðabók þessi er því að nokkru braut-
20