Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1950, Síða 141

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1950, Síða 141
MYNDLIST 131 hverjum „isma“ eða reglum, sem mundu leysa „gátuna“ ef þær væru lagðar á borðið. Þetta er þó ekki svo og hefur aldrei verið. Umfram þær erfðir sem menning yfirleitt hefur að farvegi eru slíkar reglur ekki til. Það hefur sýnt sig að listamenn eru beztir með óbundnar hendur, frjálsir gagnvart gömlum og nýjum hefðum, — en kyrrstaða virðist ósamræmanleg eðli náttúrunnar. Nú á tínium er algengt að myndlist sé misskilin vegna þess að annað lífsform, önnur öld en sú sem við lifum á, er tekið of hátíðlega og met- ið á kostnað þess sem veriÖ er að skapa. Aður fyrr breyttist lífsform- ið miklu hægar og misskilningur af þessu tagi því sjaldgæfara fyrir- brigði. Fyrir aldamótin síðustu finnum við gott nútíma dæmi um þetta í lífsstarfi franska málarans Cézanne og þeirri staðreynd að myndir hans voru almennt ekki teknar „alvarlega11, að blaðadómurum fund- ust þær Ijótar og líkastar því sem börn gera þegar þeim eru gefnar litkrítir, og kunna sér ekki hóf eða læti. Hann var orðinn aldraður maður þegar augu manna opnuðust fyrir verðmætunum sem mvndir hans geyma, en síðan hafa þær almennt verið lagðar til grundvallar því sem kurteislega má telja „fagra“ myndlist, og sennilega af ástæðum svipuðum þeim sem um getur í sambandi við Bertel Thorvaldsen. I dag er algengt að þeir, sem mikið mála og selja af myndum, máli líkt og Cézanne gerði, þó þeir séu ólíkir honum að hæfileikum eins og frekast má veröa. Myndir Cézanne hafa á þeim 44 árum sem liðin eru síðan hann dó reynzt heppilegri til að leggja undir sig heiminn en her- sveitir Frakklands til að verja sín eigin landamæri. Mynd er þrátt fyr- ir allt ennþá heppileg til þess að breyta fólki: sjón þess á umhverfi sínu og fegurðarvitund þess. Listræn fegurð á sér rætur í mannlegu eðli, er háð eiginleikum þess. Hún er ekki náttúrufyrirbrigði eins og t. d. aödráttaraflið, og veröur ekki útskýrð fremur en tilveran sjálf. Fegurðarhugmynd- in er eins margbreytileg og mennirnir eru margir. Áhrif frá skýi, fjalli, bréfsnepli á gangstéttinni, malbiki götunnar, flókinni bygg- ingu blómsins, kvisti í loftinu eða í veggjum, geta hjálpaÖ til að skapa mynd sem er ekki af þessum hlutum. Allir vita að fjórum sinnum fjór- ir eru sextán — en hver skilur einn? Hver skilur manninn sem áður en sögur liófust lagaöi stein til samræmis við heimsmynd sína, trú og fegurðarvitund? Sá sem skilur hann hefur hæfileika til að skynja alla
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.