Tímarit Máls og menningar - 01.06.1950, Síða 169

UMSAGNIR UM BÆKUR
159
yrði hlýðir Hoel af heilum hug, því
honum er meira að skapi sálfræði en
félagsfræði, enda eru lýsingar hans á
sálarlífi svo margbreytilegar og skarp-
ar, að þær kunna að hafa varanlegt
gildi út af fyrir sig.
B. U. S.
Karl Marx og Friðrik Engels:
Kommúnistaóvarpið.
Ný þýðing úr jrummálinu,
eftir Sverri Kristjánsson.
Reykjavík, Bókaútgáfan Neistar
1949.
ÁitiB 1948 var liðin öld, frá því er
Kommúnistaávarpið kom út í fyrsta
sinni, og tuttugu og fjögur ár síðan
fyrsta íslenzka þýðingin á því birtist.
Fá munu þau rit, er markað hafa dýpri
spor í stjórnmála- og félagslífi þjóð-
anna en einmitt Kommúnistaávarpið,
-og Bókaútgáfunni Neistum því þótt
"hlýða að minnast þessa aldarafmælis
með nýrri og myndarlegri þýðingu.
Islenzka þýðingin frá 1924 var ann-
ars fremur vel gerð og liðleg, og marg-
ir íslenzkir sósíalistar munu minnast
'þessa litla, rauða kvers með hlýhug
og þakklæti. Þar fengu þeir oft fyrstu
kynnin af marxismanum. Þessar fáu
prentmálssíður bjuggu yfir kjama
nýrrar lífsskoðunar, nýs skilnings á
sögu og hlutverki mannkynsins, ýttu
við manni, ögruðu manni, brugðu upp
leifturmyndum. Þaðan mátti sjá vítt
og breitt um mannheim allan, ekki sízt
ef góðs leiðbeinanda naut við.
Og nú er þetta gamalkunna rit kom-
ið til okkar aftur í nýjum búningi.
Það er Sverrir Kristjánsson sagnfræð-
ingur, sem annazt hefur þýðinguna.
Það er mikið vandaverk að þýða svo
á íslenzku rit hinna sósíalisku læri-
feðra, að vel sé. íslenzka tungu hefur
skort orð yfir ýmis fræðileg og heim-
spekileg hugtök marxismans, og um
mörg hin erlendu orð leikur blær og
angan liðinnar sögu, sem erfitt er að
r,á í íslenzkri þýðingu. Auk þess voru
þeir Marx og Engels snjallir stíluðir,
og á það ekki sízt við um Marx. Stíl-
brögðin eru margþætt, óvæntar mynd-
ir, líkingar og orðaleikir, — stundum
er hugsunin tjáð á heimspekimáli
hegelismans eða túlkuð með kunnum
atvikum eða persónum sagna og sögu
— og í og undir logar glóð brennandi
sannfæringar og baráttuvilja — „die
Leidenschaft des Kopfes" eins og Marx
orðaði það. Þessara stílbragða gætir
að vísu ekki eins mikið í kommúnista-
ávarpinu sem öðrum æskuritum Marx,
en Sverrir hefur þýtt ýmislegt upp úr
þeim í formálanum.
Það er augljóst af þýðingu Sverris,
að hann hefur ekki ætlað sér það eitt
að þýða efnisinntak ritsins af ná-
kvæmni, heldur líka að þræða stílinn,
iiá stílbrögðum Marx án þess að slaka
á kröfum íslenzkrar tungu. Það er
harðsótt glíma og engum hent nema
þeim, sem sjálfir eru stílfimir og tekið
hafa ástfóstri við málfar þessa andríka
og skarpvitra gyðings. En Sverri hefur
tekizt þetta — og tekizt vel.
Hann hefur auk þessa skrifað for-
mála að ritinu og skýringar. Formálinn
tekur yfir 82 bls., eða meira en helming
bókarinnar. Þar eru raktir meginþætt-
irnir í sögu sósíalismans fyrir og eftir
daga þeirra Marx og Engels og höfuð-
atriðin í hagsmuna- og frelsisbaráttu
alþýðunnar. Auk þess er gerð þar grein
fyrir æviferli þeirra félaga, aðalinntaki
marxismans og þeim þáttaskilum, sem