Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Síða 82

288
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
sjá mætti meöal annars á því að surrealisminn væri dauður fyrir meira
en tíu árum.1
Það er að sjálfsögðu virðingarvert að Tómas Guðmundsson skuli nú
bera umhyggju fyrir því að ung skáld séu ekki gamaldags. Það væri
líklega dónaskapur að spyrja hvort skáldskapur Tómasar sjálfs hafi
verið svo mjög í samræmi við erlenda bókmenntatízku. Var Fagra ver-
öld kannski le dernier cri á evrópskan mælikvarða þegar hún kom út.
Slíkt eru fánýtar spurningar, Tómasi Guðmundssyni verður það kann-
ski ljóst þegar þær beinast að honum sjálfum. Surrealisminn í strang-
asta skilningi er reyndar dauður, ekki fyrir rneira en tíu árum heldur
fyrir meira en tuttugu árurn og surrealista höfum við engan átt nema
Halldór Kiljan Laxness í fáeinum kvæðum og kvæðabrotum. En að
öðru leyti lifir surrealisminn enn, eins og expressionismi, symholismi,
naturalismi, realismi, rómantík, allt saman þættir í bókmenntum og
menningu heimsins.
Eg gat þeirrar skoðunar í upphafi að „ísland á sinn eigin tíma“,
jafnt í bókmenntum sem öðru. Já, ef til vill má segja að við séum alltaf
aftur úr. En mér finnst að skáldakynslóð sem ekki hefur í sínum skáld-
skap sýnt mikinn vott þess að liafa tekið eftir því sem var að gerast í
skáldskap annarra þjóða geti varla brugðið næstu kynslóð um að hún
sé aftur úr. Ef hún er það þá er það máski einmitt vegna þess að kyn-
slóðin á undan var ekki kornin lengra. Við hljótum þó alltaf að taka
við af kynslóðinni á undan!
Ég er það miklu minni módernisti en Tómas Guðmundsson að mér
dettur ekki í hug að krefjast þess að ekkert hil sé milli íslenzks skáld-
skapar og skáldskapar umheimsins. Ég álít aðeins að íslenzkri Ijóðlist
væri mikill ávinningur að frjóvgast af erlendri nútímaljóðlist yfirleitt,
en auðvitað er jafnfánýtt að taka sér til fyrirmyndar skáldskapinn sem
kom út í fyrra í Evrópu eins og skáldskapinn sem kom út 1924, ef við
bæturn þar engu við frá sjálfum okkur. Ég held að sá módernismi væri
ekki vænlegur til að bera góðan árangur sem setti sér einkum það tak-
mark að gleyma því sem gerzt hefur í bókmenntum undanfarna áratugi.
1 Mér barst í hendur frásögn blaðanna um þennan fund þegar ritgerð mín var
langt komin, en ég sé ekki ástæðu til að taka þær ræður til nákvæmrar athugunar,
flestir ræðumenn höfðu ekkert að segja eða ekkert annað áhugamál en að vera
fyndnir.