Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Qupperneq 88

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Qupperneq 88
78 TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR leiðir af sér aðrar: Getum við borið saman menningu ýmissa þjóða og skipað þeim niður eftir gildi? Hver er mælikvarðinn? Vissulega er spurningin örðug viðureignar, eins og drepið var á í upphafi. Enginn getur sagt um, hvort sé fegurra miðnætursól eða tindr- andi norðurljós, — gotnesk kirkja eða Hómerskvæði. 011 þessi atriði vekja hjá mönnum tilfinningar, geðhrif. Það eina, sem hver einstakur maður getur fullyrt, er að eitt þessara fyrirbæra hafi veitt honum meiri sálræna fullnægju en annað. En sá dómur er huglægur (subjek- tíjur) og fjarri því að vera hlutlaus og algildur. Enda þótt allir menn væru sammála um, að sama menning eða sama menningaratriði veitti þeim mesta gleði og hamingju allra, breytir það engu um hlutdrægni úrskurðarins. Spurningunni um gildi menningar verður því aðeins svarað, að við liöfum fundið hlutlausan, objektífan mælikvarða, sem ekki er afleiðing geðhrifa eða „smekks“. Sé ekki unnt að finna þennan mælikvarða, við- urkennum við, að öll menning sé góð og gild, svo fremi að hún full- nægi þörfum þegna sinna. En þó að sumir haldi ef til vill þeirri skoð- un á loft og vafalaust af einhverju réttmæti, er það röng notkun orðs- ins menning eins og það er almennt skilið. Menning — ómenning er miklu meira en „háttur að lifa“. Hvað er annars átt við með því að segja að menning „fullnægi þörf- um“? Ef hún fullnægir einhverjum þörfum, vekur hún engu síður aðr- ar. Fæstar þarfir nútímans eru arfgengar, flestar eru þær beint afkvæmi menningar hans. Ef til vill er unnt að meta gildi menningar eftir varanleik hennar, líf- væni hennar, hæfni hennar að halda ætíð sömu stefnu. En hægt er að lifa lengi og lifa við skömm. Langlífið eitt segir ekkert um gildi lífsins, siðferðisþroska þess, hæð þess. — Stefnufesta menningarinnar fræðir heldur á engan hátt um réttmæti stefnunnar. Mælikvarðinn þarf að ná yfir allar víddir menningarinnar: ekki einungis lengd hennar, heldur og hæð og breidd. Þegar ég skrifa þessar línur, finn ég, hversu erfitt er að láta ekki hlutdræg sjónarmið villa sér sýn. Hvers vegna leitast ég við að finna úrræði til að meta gildi menningar? Er það ekki af því, að ég sem einstaklingur vil finna ákveðnum sjónarmiðum hlutgeng rök? Hvað er menning án mannúðar? Hvað er hún án listar, sem við getum notið?
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.