Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Síða 119

UMSAGNIR UM BÆKUR
109
ekkert hefði þurft fyrir þeim að hafa,
og mun jafnvel sönnu næst, að beztu
kvæði bókarinnar séu einmitt |iau, sem
nýstárlegust eru í þessu tilliti. Það er
ekki um að villast, að íslenzk Ijóðlist
hefur hér eignazt einn sinn frumlegasta
nýsköpuð á vettvangi formsins, jafn-
framt því að hér er sýnt í raun og fram-
kvæmd, að ljóðform vort á sér næga
möguleika endurnýjunar, án þess að
taka þurfi til örþrifaráða „atóm“-kveð-
skapar eða „abstrakt“-ljóðagerðar. Þó
er það reyndar ekki Ijóðformið fyrst og
fremst, sem gerir kvæði Þorsteins svo
sérkennileg og hugstæð, heldur jafnvel
ennþá fremur það, sem við tekur, þar
sem sjálfu forminu í þrengri merkingu
sleppir, — allur hinn persónulegi blær
ljóðanna slunginn ótal þáttum máls og
stíls, mynda og líkinga og mótaður því
sérstaka viðhorfi skáldsins til vandamála
samfélags og samtíðar, sem svo miklu
ræður um val yrkisefna og alla meðferð
þeirra. Og það er einmitt hin skáldlega
túlkun á því viðhorfi, sem framar öðru
gefur þessum kvæðum gildi. Höfundi
þeirra liggja stór málefni þungt á hjarta.
Áhyggja um örlög mannkynsins í heild
og örlög íslenzkrar þjóðar sérstaklega
sækir að honum og varpar stundum
döprum skugga á Ijóð hans. Hann veit
sig lifa á válegum tímum og skilur, að
háski vofir yfir. En örvænting er honum
þó í raun og veru fjarri skapi, og það er
alltaf trúin á sigur hins sanna, góða og
fagra, sem hæst ber að lokum og feykir
á burt öllum efasemdum.
Lítum nánar á nokkur þessara ljóða.
Tökum til dæmis Æskusöng, fyrsta
kvæði bókarinnar í þeim flokki, sem hér
er til athugunar, og ágætt dæmi þess,
hvernig andi, form og efni Ijóðs getur
fallizt í faðma hjá Þorsteini. Kvæðið
býr yfir fágætri fegurð. Hver ljóðlína er
ljúf hrynjandi, en heildin listfenglega
mótuð og rökhugsuð. Hvar getur hug-
þekkara erindi en þetta:
Breiðir oss veröld á vori
í ljóma, ómum og angan blóms
ómælisfaðm og felur
vor forlög mörg í einum,
— skógar í blaðbrumi
og barnshönd alls lýðs,
— hvar skáldlegri mynd en þessa: —
forlög skógar fólgin í blaðbrumi og for-
lög alls lýðs í bamshendi? (Þágufallið
„barnshönd“ er hér skáldaleyfi, sem á
sér fordæmi hjá íslenzkum góðskáldum
og fer betur á þessum stað en viður-
kennda myndin ,,barnshendi“). — Þetta
er æskusöngur hins unga mannkyns, sem
fagnar morgni fagurs komandi dags.
Skáldið skynjar mannkynið sem alls-
herjar bræðralag undirorpið sameigin-
legum örlögum, hvort sem er til ills eða
góðs:
Heill eigum höll eina
og ógn, ef til vill,
sviptir blekkingunni af þeirri ímyndun,
er einstaklingar, stéttir eða þjóðir
hyggja sér geta til langframa skinið
gott af þeim ávinningi, sem unninn er á
kostnað náungans:
Hjóm verður hver vor sigur
nema heims sé, lands og þjóðar,
og lýkur kvæðinu á hinni fögru hvöt:
Beinum á veg vonar
veraldar samfylgd.
Annað kvæði þessu sviplíkt og andlega
skylt og þó ef til vill ennþá hugðnæm-
ara listaverk er Vor, þar sem skáldið
lýsir þungri vegferð mannkynsins um