Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Page 46

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
einungis skáldlega valin, heldur er
sömu myndinni haldið í allri lýsing-
unni. Hún heyrir til því fyrirbrigði í
forníslenzkum skáldskaparstíl, sem
Snorri kallar nýgj örvingar. Snorra
farast orð um nýgjörvingar á þessa
leið: „Þá þykja nýgjörvingar vel
kveðnar, ef þat mál, er upp er tekit,
haldi of alla vísulengð.“ Hér má tví-
mælalaust gera ráð fyrir, að höfund-
ur sögunnar hafi endursagt drótt-
kvæða vísu, sem hlítt hefur hinum
ströngu kröfum til nýgjörvinga. En
hvaðan kom honum þessi vísa, sem
við þekkjum nú einungis af þessari
endursögn hans í óbundnu máli?
Eins og ég hef drepið á hér að
framan, hefur mikið glatazt af hinni
fornu náttúrulýrikk íslendinga. En
þau fáu brot, sem varðveitzt hafa,
gefa nokkra hugmynd um aðal þess
skáldskapar. í náttúrukveðskapnum
hefur hið myndríka líkingamál drótt-
kvæðastílsins notið sín vel, og þar var
meira svigrúm til nýgjörvinga en í
lofkvæðum um höfðingja og skyldum
kveðskap. Sérstakar ástæður ollu því,
að lýrikkin glataðist. Hún hafði ekki
heimildargildi, nema þegar um var
að ræða vísur eftir skáld, sem sögur
voru ritaðar um. Þess vegna hefur
tiltölulega meira varðveitzt af Ijóð-
rænum skáldskap Egils, Kormáks og
Hallfreðar en annarra skálda, sem
minni sögur fóru af. Úr þessu bæta
málfræðiritgerðirnar og Snorra-Edda
nokkuð, en þar eru ýmis brot tilfærð
til að gera grein fyrir einstökum
kenningum.
Hinar skáldlegu lýsingar í Fóst-
bræðra sögu af vestfirzkri vetrar-
hörku minna okkur á eitt tiltekið
kvæði, sem fáein brot hafa varðveitzt
af í Snorra-Eddu og málfræðiritgerð-
unum. Kvæði þetta heitir Norður-
setudrápa og er eftir óþekktan mann,
sem hét Sveinn. Skáldið Sveinn mun
hafa verið uppi á 11. og 12. öld, en
annars verður ekkert um hann vitað
nema það, sem ráðið verður af kvæð-
inu og heiti þess. Það sýnir, að hann
hefur einhvern tíma verið á Græn-
landi (í Norðursetu).
Norðursetudrápa hefur verið stór-
kostlegt kvæði, meðan það var heilt,
og jafnvel hinar litlu leifar þess sýna
mikil skáldleg tilþrif. Sveinn hefur ort
kvæðið, eftir að hann fór frá Norð-
ursetu, en um hitt verður ekki full-
yrt, hvort hann átti heima á íslandi
eða í nýlendunni á Grænlandi. Norð-
urseta er langt fyrir norðan byggðir
íslendinga á Grænlandi, og vetrar-
harkan þar nyrðra er mildum mim
meiri en kynnzt verður á íslandi. Vel
má vera, að einhver sérstakur við-
burður hafi knúið Svein til að yrkja
þetta kvæði, þótt freistandi væri að
ætla, að hin bitra reynsla af heim-
skautavetrinum hafi verið tilefnið. í
einu brotinu talar skáldið um konu,
sem vandi hann á að beita svikum,
og mun það vera úr niðurlagserindi
drápunnar. En þessi ummæli um kon-
124