Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Page 76

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
veikur og þarf að dveljast á hress-
ingarhæli. Hún sér tómleikann og hið
auvirðilega í því lífi sem hún lifir. Og
þannig hljóðar hennar dýrkeypta
reynsla: „Jafnvíst og það, að við er-
um getin og fædd af lífi annarra, er
það, að við verðum að viðhalda lífinu
með því sem við fáum hjá öðrum. Og
það verðum við að kaupa með því að
gefa af okkur sjálfum á hverjum ein-
asta degi.“ Og játningin heldur
áfram: „Aður fyrr varð ég alltaf
hneyksluð þegar ég heyrði fullyrt að
kona gæti aðeins orðið hamingjusöm
með því að fórna öðrum lífi sínu. Nú
segi ég já og amen við því, eins og við
öllum öðrum hælaskökkum og útslitn-
um sannleik sem ég barðist gegn í
æsku.“
Dagbókarhöfundurinn virðist hafa
haft ákafa játningarþörf og skilur að
hún hefur það. Hún orðar það þann-
ig: „Nú skil ég hversvegna glæpamað-
urinn játar glæp sinn og hversvegna
kaþólskar konur hneigjast til skrifta-
mála.“
Skáldsagan fékk misjafna dóma og
sumir ritdómarar voru ekki lausir við
að hafa vantrú á höfundinum. Einn
þeirra skrifar: „Byrjunin er að
minnsta kosti góð. Sagan hefst á orð-
unum: „Ég hef verið manni mínum
ótrú.“ Þessi bók er ekki ein af beztu
nútímaskáldsögum höfundar, en hún
var sú fyrsta og gaf mikil fyrirheit.
Tíminn leiddi síðar í ljós að allt sem
búast mátti við af höfundinum kom
fram, og það margfalt á við það sem
nokkur hafði hugmynd um þegar bók-
in kom út.
Þeir lesendur sem eitthvað vilja
vita um vandamál norskra kvenna á
okkar öld og viðhorf þeirra til ný-
fengins frelsis og samband þeirra við
lífið eins og því er lifað, geta mikið
lært af nútímaskáldsögum Sigríðar
Undsets. Næsta bók hennar, „Jenny“
kom út 1911 og Just Bing gaf henni
einkunnina „stormbok“. Það er rétt,
að hún er að mörgu leyti ofsafengn-
asta bók Sigríðar Undsets og vakti
ákaft hneyksli með hreinskilni sinni
og djarfmælgi. Hún er skrifuð af
ástríðu og innsýn sem gerir hana að
einni af beztu nútímaskáldsögum höf-
undar.
Með skáldsögunni „Vorið“ fá hjú-
skaparmálin enn stærra hlutverk í
bókum hennar. Og í sögunni „Ida
Elisabeth“ er það móðurástin sem er
aðalyrkisefnið. Ida Elisabeth fórnar
ást sinni vegna barna sinna, af því
hún sér að börnum hennar er það fyr-
ir beztu. í skáldsögunni „Trygglynda
eiginkonan" er sambandið milli hjón-
anna aðalefnið, og í síðustu bók hins
frjóa skapandi anda Sigríðar Undsets
er Madame Dorothea, sem bókin er
heitin eftir, aðalpersóna fjölskyld-
unnar, móðir barnanna ástkona eigin-
manns síns og hinn góði engill allra
sem við sögu koma. Því miður kom
aldrei framhald þeirrar sögu, sem
gerist í gleriðjuveri á austurströnd
154