Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Síða 106

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Síða 106
TÍMARIT MÁLS OG M ENNINGAR sýna verðmálminn, silfrið', hversu það var saman sett og með farið, vegið með smá- metum á skálavogum. Þær sýna að nokkru dægrastyttingu manna, taflíþróttina. Þær sýna daglegan verkfærakost, þann sem ekki var smíðaður úr viðnámslitlu efni, jarð- vinnslutæki, uppskeruáhöld, smíðatól, tó- vinnutæki, eldfæri og eldunartæki, veiðar- færi, jafnvel báta að nokkru leyti. Þær sýna samgöngutækið, hestinn altygjaðan, ójám- aðan á sumar, en bryddan á vetur, sömu- leiðis járnaðan fót mannsins á ís eða hjarni. Loks veita þær glögga vitneskju um hina hinztu för, hversu búið var um lík dauðra og gengið frá kumlum þeirra." (Kuml og haugfé bls. 426). Sé þessa gætt, er ljóst, að fornminjar eru nauðsynlegar til skýringar á fornsögum vor- um, en fombókmenntirnar klæða sögulega beinagrind fornfræðinnar holdi og blóði. Gripir, sem finnast í kumli, geta bmgðið upp skýrri menningarsögulegri mynd, en sé hægt að tengja það sögulegum persónum, verður allt kvikt í kringum okkur; nafn- lausir svipir fornaldar taka á sig persónu- gervi, stíga fram í athöfnum á sviði sögunn- ar. Þar nægir að benda á hinn einstæða fund hér á landi, steinkistu Páls biskups. En fornminjarnar leiða einnig í ljós, að „ís- lendingar og menning þeirra eru algjörlega innan þeirrar umgerðar, sem auðkennir all- ar norrænar þjóðir á lokastigi járnaldar og kennd er oftast við víkinga. En þeir hafa sín sérkenni mjög snemma og eru ekki ná- kværn spegilmynd neinnar annarrar þjóðar. Séríslenzk tilbrigði hafa skapazt þegar í upphafi byggðar. Mjög snemma hafa Is- lendingar orðið sérstök norræn þjóð.“ (Kuml og haugfé bls. 440). Þótt íslenzk fornminjafræði sé ekki komin lengra á veg en rit Eldjárns sýnir, þá sópar hún burt miklum hluta af kenningadrasli, sem hefur verið að flækjast á vinnuborðum íslenzkra fræðimanna, en kemur viðfangsefni þeirra á traustari grundvöll. Bók Eldjárns er síðborið grundvallarrit um íslenzka fornfræði, með henni leggur hann í raun og veru homstein að vísinda- legum fomfræðum á Islandi. En nú skiptir miklu máli að skipulega og vel sé unnið í þessari fræðigrein í framtíðinni. Hér á landi er mikill og almennur áhugi á fræði- störfum. Mér er kunnugt um það, að erlend- is eru starfandi hópar áhugamanna, sem vinna að fornminjarannsóknum í tómstund- um, eða réttar sagt leita fomminja og vísa fræðimönnum leið. Kristján Eldjárn og starfsmenn hans geta ekki flækzt um landið þvert og endilangt í leit að líklegum kuml- um; þeir hafa ærin önnur störf að vinna. En þeir geta leiðbeint mönnum. Hið ís- lenzka fornleifafélag hefur verið hálfdautt mörg undanfarin ár, en nú er grundvöllur lagður að fjölbreyttara starfi á vegum þess. Rit Kristjáns veitir fjölþætta vitneskju um staðsetningu kumla, þeirra virðist einkum vera að leita í nánd fornra vega. Starfsmenn þjóðminjasafnsins eiga í náinni framtíð að hafa eins konar námskeið í fornminjaleit á vegum fomleifafélagsins, og það munu á- reiðanlega vekjast upp margir ágætir áhugamenn sem hæfu skipulega leit og rannsókn fornminja í einstökum héruðum. Vélvæðing í sveitum getur orðið fornminj- um hættuleg; jarðýtur og dráttarvélar um- turna öllu, sem þeim er beitt á, svo að nauð- synlegt er, að fyrst séu rannsökuð vel þau svæði, þar sem þéttbýli er og miklar jarð- yrkjuframkvæmdir. Einnig ber auðvitað að rannsaka vel þau svæði, sem sett em undir vatn, og nú kemur jafnvel til orða að gera meginhluta af heilum dal að uppistöðu. Einhver elzti þingstaður þessa lands mun vera við Elliðavatn, en þingsvæðið lenti að mestu leyti undir vatni, þegar Árbæjarstífl- an var gerð. Mér er ekki kunnugt um, að 184
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.