Tímarit Máls og menningar - 01.05.1958, Qupperneq 72

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
íinna ýmsa þá hluti sem Seip segir að bendi
til norsks uppruna. Og sumar villur skóla-
bama hérlendis í dag eru þesslegar að eftir
þessari kenningu Seips hefðu þær bent til
norsks uppruna, ef þær kæmu fyrir í fom-
um handritum! Mér virðist því höf. hafa
mátt taka dýpra í árinni að þessu leyti.
Næst er rætt um helgikvæði og veraldleg
kvæði allt til siðaskipta, þá ritstörf klerka-
stéttarinnar í fornöld, og sagnaritun. Þar er
á 86.—88. bls. bókarskraut að bragréttum
þýðingum (á ensku) úr rímum. Annars er
þarna m. a. gerð grein fyrir þeim andstæðu
kenningum sem eru uppi um uppruna Is-
lendinga sagna, þar sem er annars vegar sú
skoðun að sögumar hafi verið fullmótaðar í
munnmælum manna á milli áður en farið
var að skrifa þær, verk höfundanna hafi
sem sé varla verið annað en skrifa þær upp
— í mesta lagi steypa saman nokkrum þátt-
um í eina sögu (hin arftekna skoðun sem
m. a. Finnur Jónsson hélt fram), og hins
vegar sú kenning að hver saga sé sjálfstætt
listaverk og þær séu ekki nema að hverfandi
litlu leyti skráðar eftir samfelldum sögum í
munnlegri geymd (Sigurður Nordal, Einar
01. Sveinsson o. fl.). Vitanlega gera menn
svo fyrirvara um ýmsar einstakar sögur. —
Stefán minnist m. a. á útgáfu Fornritafé-
lagsins og segir rækilega fré skoðunum for-
ráðamanna hennar um þetta efni, enda seg-
ist hann „vonast til þess að þetta verk verði
til að kynna skoðanir þeirra" (128. bls.). —
Síðan koma sérstakir kaflar um ættasögum-
ar, Sturlungu, fornaldarsögur, riddarasögur
og ýmsar ýkjusögur (svonefndar „lygisög-
ur“; það er annars ankannalegt af Stefáni
að rita bæði Fomaldar Sögur og Lygi Sögur
á enska vísu). Þá koma kaflar um bóka-
starfsemi siðaskiptamanna og endurreisnar-
manna, vikivaka og alls kyns kveðskap. Þar
hefur fallið niður á 193. bls. að geta um
útgáfu Guðbrands Jónssonar 1946 á ævisögu
Jóns Ólafssonar Indíafara. Næstu kaflar em
svo um upplýsingarstefnuna, rómantísku
stefnuna og raunsæisstefnuna á 19.—20.
öld. Þeir kaflar eru mjög greinargóðir og
skýrir, og ef til vill tiltölulega hinir rækileg-
ustu í bókinni. Ekki kann eg samt við að
þar er hvergi í textanum minnzt á að rithöf-
undurinn Nonni hafi heitið annað en Jón
Svensson á íslenzku, en hins vegar kemur
rétt mynd nafnsins fram í nafnaskrá. Um
Þorstein Erlingsson er þar og sagt að hann
hafi verið fæddur að Stóramörk í Fljóts-
hlíð, en hið rétta er að hann fæddist í Stóm-
mörk undir Eyjafjöllum og ólst upp í
Hlíðarendakoti í Fljótshlíð („Fyrr var oft í
koti kátt“ er sjálfsagt orðaleikur um Hlíðar-
endakot). Og ekki kann eg heldur við það
orðalag um Þorstein að hann hafi „hatað“
Einar Benediktsson fyrir peningamannlega
afstöðu hans til fossanna.
Síðustu kaflar bókarinnar eru um yngstu
skáldin (til 1956) og vestur-íslenzk skáld.
Okkur heimamönnum er fengur að þessu
yfirliti um þau.
Að sjálfsögðu má endalaust deila um það
livað taka ber með og hverju sleppa í yfir-
litsriti sem þessu, en mér hefði þótt eðli-
legt að annálaritun hefði verið ætlað ögn
meira rúm en gert er. I þeim köflum bókar-
innar þar sem það á við er sagt frá íslenzk-
um fræðimönnum er starfað hafa að íslenzk-
um fræðum við háskóla á íslandi eða
vestanhafs. Þann kafla hefði verið mjög
æskilegt að fá fyllri með því að fá yfirlit
um þá íslendinga sem unnið hafa að þeim
fræðum við háskóla í Evrópu. Mér koma
þar t. d. í hug Hermann Pálsson í Edinborg
og Sveinn Bergsveinsson í Berlín, sem báðir
voru búnir að vera allmörg ár við þau störf
1956.
Sú regla höf. að raða samnefndum mönn-
um í nafnaskrá skilyrðislaust eftir föður-
nafni þeirra, þó að þeir eigi sér annað
þekktara eftirnafn, finnst mér óhagkvæm;
með því móti verður Sigurður (Jóhannes-
174