Tímarit Máls og menningar - 01.05.1958, Síða 37

AUSTRÆNIR LÆRDÓMAR
heilsuverndargarpana, allir Pekingbú-
ar voru á götunum. Námsfólk í skóla-
einkennisbúningum, jafnvel börn,
prédikuðu gegn sýklaberunum í
hljóðnema á hverju götuhorni, með
hálfgerða hermennskutónlist að und-
irspili, endalausar fylkingar úr æsku-
lýðsfélögunum marséruðu um göturn-
ar, báru risavaxnar myndir af hús-
flugum og öðrum svipuðum skor-
kvikindum á stærð við nautgripi, svo
að þau litu út eins og kynjadýr, þrum-
uðu gegn þessum óþrifum með stór-
kostlegri mælsku, úthúðuðu ekki að-
eins heimskum spörfuglum, heldur
fordæmdu engu síður þann sóðalega
kínverska vana að vera síhrækj andi á
opinberum stöðum, og heimtuðu að
öll þjóðin tæki að nota hrákadalla.
Þess konar herferð væri óhugsandi
á Indlandi, þar sem flugnadráp er
bannað af trúarlegum ástæðum, og
fólkið trúir auk þess ekki á sýkla.
Ef draga skal saman það sem ég
lærði um Kína og Indland, verður
niðurstaðan í stuttu máli þessi: Þarna
eru tvö stærstu þjóðlönd veraldar,
þúsund milljónir manna; í vissum
skilningi kjarni mannkynsins. Segja
má að sé litið á Evrópu frá þessum
löndum þá virðist hún algerlega á út-
kjálka veraldar, og þannig hefur það
alltaf verið, enda þótt við Evrópubúar
höfum öðru hverju komið þeim fyrir
sjónir sem duglegir leiðangursmenn.
En dæmi Alexanders mikla skýrir
ágætlega hvílíkar dægurflugur fræg-
ar evrópskar árásir á þessar þjóðir
hafa verið. Við lærum ennþá í vest-
rænum skólum að þessi reyfari hafi
verið eitt mesta mikilmenni og einn
hinn mesti sigurvegari allra tíma.
Þessi vestræni skólabókalærdómur er
studdur þeirri fullyrðingu að hann
hafi jafnvel lagt undir sig Indland.
Sennilega er það rétt að Alexander
hafi komizt alla leið austur í Punjab.
En hvergi í sagnaritum Indverja er
svo mikið sem minnzt á þennan stór-
kostlega vestræna sigurvegara. Ind-
verjar tóku hreint og beint ekki eftir
því að hann kom. Þeir hafa sennilega
haldið að hann væri ekki annað en
einn sikh-inn enn.
Austurlönd hafa fyrr á öldum eink-
um kynnzt Vesturlandabúum sem ætt-
bálki greindra sjóræningja, ættuðum
af fjarlægustu útskögum veraldar.
Þeir þekkja okkur ennþá að því að
vera happadrýgstu nytjendur auð-
linda á jörðinni. Þeir vita líka að
Vesturlandamenn hafa haldið áfram
sjóræningjastarfinu með því að finna
upp peninga í nútímaskilningi orðs-
ins: söfnun auðmagns, lánakerfi, fjár-
festingu. Vesturlandabúar hafa líka
fundið upp verkfæri í nútímaskiln-
ingi: vélar. Indland og Kína eiga litla
peninga og fá verkfæri í nútímaskiln-
ingi þessara orða.
En ef þessar auðugu þjóðir sem
eiga peninga og verkfæri skilja ekki
að skólabókagullöld sjóræningja og
139