Tímarit Máls og menningar - 01.02.1960, Blaðsíða 64

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
tilviljun, að hinar ýmsu frásagnir um
Einfætingaland, Hvítramannaland og
Albaníaland koma allar fyrir í Hauks-
bók. Bókasafn Hauks Erlendssonar
ber mjög með sér vestlenzkan eða
breiðfirzkan svip. En það er einmitt
á þeim slóðum, sem áhugi manna á
Vínlandsferðum og landfræðiritum
miðalda hefur staðið með miklum
blóma. Höfundur Eiríks sögu hefur
verið Breiðfirðingur, og sennilega
hefur Fóstbræðra saga upphaflega
verið skráð á höfuðbólinu Reykhól-
um. En Breiðfirðingar létu sér ekki
nægja að færa arfsagnir um siglingar
forfeðra sinna til Grænlands og Vín-
lands í letur. Þeir kunnu skil á land-
fræðiritum útlendum og kinokuðu sér
ekki við að nota slíkan lærdóm til að
krydda með frásögnina.
5
Spjalli mínu um Hvítramannaland
ætti nú að vera lokið að sinni. Þó vil
ég bæta við það stuttri athugasemd
um annað efni. í Flóamanna sögu er
rakin hrakningasaga Þorgils örra-
beinsstjúps. Þorgils er staddur í
óbyggðum Grænlands, kona hans hef-
ur verið myrt, og eftir lifir barn
þeirra nýfætt. Þeir eru vistlausir. Til
að bjarga sveininum frá hungur-
dauða lét Þorgils skera af sér aðra
geirvörtuna. „Fór fyrst úr blóð, síðan
blanda, og lét eigi fyrr af en úr jór
mjólk, og þar fœddist sveinninn upp
við það.“ Frásögn þessi virðist vera
runnin frá sömu útlendu heimildinni
og höfundur Eiríks sögu studdist við
um Einfætingaland. í kaflanum um
margháttaðar þjóðir í Hauksbók seg-
ir á þessa lund: „Ermojrodite heita
menn, er geirvörlu haja hina liægri
sem karlar, og hina vinstri sem kon-
ur. Þeir mega vera bœði feður og
mœður barna sinna.“ Höfundi Flóa-
manna sögu er mikið í mun að gera
mannraunir Þorgils sem mestar og
átakanlegastar. Hann er að lýsa at-
burðum, sem gerast fjarri íslandi.
Óbyggð ir Grænlands eru kynlegar og
bjóða heim útlendum lærdómi. Þeim
varð ekki lýst með þeirri reynslu, sem
íslendingar þekktu heima fyrir, og
arfsagnir varð að auka og endurbæta.
Hér eins og víðar í fornum bókmennt-
um íslendinga, er það hinn alþjóðlegi
lærdómur miðalda, sem gripið er til,
þegar mikið liggur við.
54
N.