Tímarit Máls og menningar - 01.02.1960, Blaðsíða 73

UMSAGNIR UM BÆKUR
um“ eru ágætir íulltrúar sinnar manngerð-
ar, hver á sinn hátt, og hver um sig me'ð
mátulega ólíkan uppruna og einstaklings-
einkenni. Sá örlagaþráður, sem höf. spinnur
utan um þetta fólk, orkar mjög sannfærandi
á lesandann, þrátt fyrir óvæntustu fyrirbæri
í atburðanna rás. Og hversu sem deila má
um heimspekilegar vangaveltur í skáldsög-
um, verður hinu varla neitað, að þær eiga
oft meiri rétt á sér en viðurkennt liefur ver-
ið nú um sinn. Æska dagsins er „heimspeki-
legar“ þenkjandi, mitt í hverskyns eymd og
úrræðaleysi, en margan grunar. Ef nokkuð
kynni að vanta í heimspeki þeirrar æsku,
sem þarna er á ferðinni, væri það helzt
guðshugtakið, en ég minnist þess ekki að
því bregði fyrir í sögunni á nokkrum stað.
Sálfræðilegar ígrundanir höfundar og
persónanna tel ég með snjallari hliðum frá-
sögunnar, og fyllilega réttlætanlegar, enda
þótt ég sé fyrir ínitt leyti fremur smeykur
við slikar aðferðir skáldsagnahöfunda yfir-
leitt.
Halldóri hefur tekizt að skrifa mjcg
sanna nútímasögu úr Reykjavíkurlífinu;
sanna í öllum meginatriðum. Einstök smá-
atriði, sem ég hirði ekki að nefna, orkuðu
vafasöm, einkum við fyrsta lestur. Þau
hverfa þó í skuggann fyrir hinu, sem vel er
gert, mannlýsingunum ekki hvað sízl. Ef
nokkurri af meiriháttar persónum sögunnar
hefði mátt gera ýtarlegri skil, myndi ég
helzt nefna Hannes skúrk Viktn.sson, slík-
ur örlögvaldur sem hann er. Og aukaper-
sónur sumar geta stundum orkað nokkuð
veikt, ýmist sökum þess þær virðast gerðar
eftir hæpinni formúlu (t. d. K. Bútsson
skáld) eða höf. leggur beinlínis ekki rækt
við þær. En allt um það: persónulýsingarn-
ar eru að mínum dómi önnur meginstoð
þessarar sögu.
Vel má vera, að það sem miður fer í
„Fjögra manna póker“ stafi meðfram af
því, að höfundinum liggur ærið margt á
lijarta (Eftir lesturinn furðar mann á því,
hversu mörgu hann hefur vikið að í ekki
stærri hók). En þegar svo stendur á, er sér-
hver höfundur i miklum vanda. Fyrir bragð-
ið hefur Halldór Stefánsson kannske ekki
aukið svo ýkjamiklu við sig sem fágaður
stílisti með þessari skáldsögu; en á allan
annan liátt.
Og enn fer mér eins og fyrrum: Ég
hlakka til næstu skáldsögu frá hans hendi,
hinnar þriðju.
Elías Mar.
Hannes Pétursson:
I sumardölum
Helgafell og Almenna bókafél.
1959.
nnur bók Hannesar Péturssonar er
ljóðavinum mikill aufúsugestur. Hann
kvaddi sér hljóðs með óvenjulegum tilþrif-
um og nú að liðnum fjórum árum er sann-
arlega forvitnilegt að fletta nýrri bók þessa
skálds og leggja ldustir við þeim höggum,
sem dunið hafa í smiðju þess mitt í náms-
önnum og prófþreytu.
„í sumardölum" kann að valda nokkrum
vonbrigðum við fyrstu sýn. Það er eins og
ferskleikinn hafi máðst, oddur hugkvæmn-
innar sljóvgazt eilítið. Menn ætlast líka til
, svo mikils af skáldi, sem geystist af stað
með þvílíkum glæsibrag, en við endurtek-
inn lestur vinnur bókin á, jafnt og þétt;
töfrar hennar seytla inn í hugann, húa þar
um sig og breiða úr sér, því meira sem oft-
ar er lesið. Þetta er indæl bók.
Hún skiptist í fjóra hluta. Sá fyrsti og
lengsti heitir I jaðmi sólarinnar. safn ólíkra
kvæða um ýmis efni. í honum eru mörg
minnisstæð Ijóð — „Sumamótt í Skaga-
firði“, „Vor á framandi strönd“, „Geim-
flaugar“ og „Hvíld“ svo að fá ein séu nefnd.
„Kreml“ er vel ort kvæði og eitrað, en
63