Tímarit Máls og menningar - 01.02.1960, Síða 72

Umsagnir um bækur
Halldór Stefánsson:
Fjögra manna póker
Heimskringla.
Reykjavík 1959.
nÁ því ég las fyrri skáldsögu Halldórs
Stefánssonar, „Innan sviga“. hefur mig
fýst að sjá frá hans hendi meíra af því tagi.
Síðan eru liðin allmörg ár, en nú loks er
útkomin önnur skáldsagan. „Fjögra manna
póker“, liarla ólík hinni fyrri, bæði um efni
og meðferð þess.
Af sjálfu leiðir, að frásögn af Reykja-
víktiræsku nútímans hlýtur að gefa höfundi
tilefni til alls annars en sú saga sem grein-
ir frá örlögum umkomulítils einstaklings í
þorpi úti á landi. Það er jafnvel óréttlátt
að bera slíkar bækur saman, nema að litlu
leyti, enda hef ég ekki hugsað mér það.
Ut af fyrir sig, að höf. skuli taka fyrir
það söguefni er hann nú hefur gert, er ntjög
athyglisvert. Vissttlega eru fá efni jafn-nær-
tæk, títnabær og um leið gimileg til með-
ferðar, — en líka vandmeðfarin. Spttrning-
in er því sú: hvernig hefttr htmum tekizt að
gera einmitt þessu efni skil?
I fáum orðum sagt: mér finnst honum
hafa tekizt bæði vel og illa; og það er sjald-
an sem manni finnst við lestur sögunnar, að
hann rati neinn meðalveg. Ymist ber frá-
sögnin vott ttm þekkingu, tækni, vald yfir
efninu, innsæi í sálarlíf og annað það sem
góðan höfund prýðir, — eða hún fer svo í
taugarnar á manni, að maður spyr sjálfan
sig: hvernig kemur nú annað eins og þetta
úr penna jafn ágæts höfundar? — Ég kann
t. d. ekki við orð eins og „þykjastþekking“
og „þykjastsvefn", eða orðalag eins og
þetta: „heyrzt hefur að sagt hafi verið að
þess hafi verið getið til“, — jafnvel þótt
þetta eigi e. t. v. að orka hlálega. Og
„hrakk“-yrði Einars Einarssonar hefði að
skaðlausu mátt skrifa „hrkk“ — uppá
tékknesku.
En að slepptum öllum hártogunum:
Lengi má deila um ýmislegt, sem heyrir
ttndir smekk eingöngu, í orðavali og orða-
lagi, en það er þó einkum í þeim atriðum
sem mér finnst Halldóri mistakast á síðum
þessarar bókar fremttr en í nokkru sem ég
hef séð eftir hann hingað til. Stundum er
eins og hann hafi gleymt því að flýta sér
hægt. Mér finnst sagan ekki nándar nærri
eins vel skrifuð og hún er á flestan hátt
vandlega hugsuð. Sem saga, að efni til,
byggingu og mannlýsingum, er hún prýðis-
góð á flestan hátt, viðburðarík og síðast en
ekki sízt: harla spennandi aflestrar. Af
þeim sökttm mætti ætla, að hún ætti eftir
að verða vinsæl meðal almennings, enda má
vel vera að höf. hafi vísvitandi forðazt að
vera „harðsoðinn" um of, og gripið í stað-
inn til þess ráðs að slaka á_
Hér eru leiddir á vettvang þeir fulltrúar
íslenzkrar æsku (og reyndar eldra fólks
líka), sem við höfum fyrir augttm daglega
og eigum jafnvel meiri og minni viðskipti
við; fólk, sem ýmist hefur nú þegar mótað
þjóðlífið eða mun óhjákvæntilega eiga eftir
að gera það. Fjórmenningarnir í „pókern-
62