Tímarit Máls og menningar - 01.02.1960, Page 77

UMSAGNIR UM BÆKUR
að fullu úr um það alriði, eins og Gísli
Gestsson tekur frain.
Bókin er öll skrifuð á prýðilegu máli,
framsetning skýr og laus við alla mælgi og
málalengingar. I henni er fjöldi mynda sem
er mikil bókarprýði, og á Gísli Gestsson þar
drýgstan þátt, þó að margir aðrir hafi lagt
til ágætar myndir. Allur ytri frágangur er
snotur, nema að prentvillur eru óþarflega
margar, og er það til leiðinda í annars vel
gerðri bók. Einkennileg missögn hefur
slæðzt inn á bls. 102—103, þar sem segir að
Daniel Bruun hafi gert uppdátt af Eyvind-
arveri 1902 en hirt liann 1898. Hér liefur
láðst að geta þess að Bruun kom í Eyvind-
arver 1897 og gerði þá uppdráttinn, eins og
sést af rilgerð hans í Geografisk Tidsskrift
1898 og í fylgiriti Árbókar Fornleifafélags-
ins sama ár. Hins vegar er svo að sjá að
Bruun hafi ekki grafið upp rústina fyrr en
1902.
En þetta er aukaatriði sem engu haggar
um kosti bókarinnar. Hún er bæði fróðleg
og gagnleg öllum þeim sem hafa áhuga á
íslenzkum sögufræðum og íslenzkri fjalla-
náttúru og öllum þeim gátum sem þar eru
óleystar.
J.B.
Pálmi Hannesson:
Mannraunir.
Frósagnir og ræður.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs.
Reykjavík 1959.
ókin liefst á minningarorðum um höf-
undinn eftir Jóhannes menntaskóla-
kennara Áskelsson. Þau eru ekki löng (tutt-
ugu blaðsíður), en fengur er að þeim, a. m.
k. fylltu þau ýmsar eyður í vitneskju undir-
ritaðs um uppruna og æviferil Pálma rekt-
ors.
Næst kemur sá kafli bókarinnar sem hún
dregur nafn af og eru þar níu frásagnir af
hrakningum leitarmanna og ferðamanna á
fjallvegum Islands, — fyrst hin ógnarlega
og átakanlega villa ungs Eyfirðings sem
gekk matarlaus og klæðafár seint á liausti
yfir þver öræfi og kom nær dauða en lífi
suður í Arnessýslu á áttunda degi. Þama
eru fleiri sambærilegar frásagnir, en sum-
ar aðrar heldur veigalitlar að efni þótt all-
ar verði með einhverjum hætti eftirminni-
legar sökum frásagnarlistar höfundar. Inn
í þessar mannraunafrásagnir miðjar er skot-
ið grein annars eðlis þar sem er ritgjörðin
„Granahaugar og Granagil“ um athuganir
höfundar á staðháttum fyrir norðan Búland
í Skaflártungu þar sem munnmæli herma
að þeir hafi barizt Sigfússynir og Kári Söl-
miindarson. Staðhættir virðast ekki koma
algjörlega heim við frásögn Njálu af bar-
daganum, en höf. taldi þó mega færa allt til
sanns vegar og jafnvel „meiri nákvæmni sé
hér um staðlýsingarnar en víðast annars
staðar í þessari ágætu bók.“
Ellefta og seinasta frásögnin stingur
mjög í stúf við hinar því að hér er um að
ræða hreina draugasögu af ónefndum
manni (en liins vegar eftir merkuin heim-
ildarmanni þótt ekki sé getið frumheimild-
ar).
Að undantekinni ritgjörðinni „Grana-
haugar og Granagil" er hér um að ræða frá-
sagnir af því tagi sem menn sögðu löngum
áður fyrr í baðstofum, leitarmannakofum,
sæluhúsum og verbúðum. Góðir sögumenn
höfðu slíkar sagnir jafnan á takteinum, en
heldur niiin þeim nú fara fækkandi sem
leggja sig eftir þessari iþrótt. Austfirzki
sagnaþulurinn Sigfús Sigfússon kvartaði
undan því (mig minnir í formála þjóðsagna-
safns síns) að nú orðið kynnu engir að
segja sögu. Ekki trúi ég öðru en að hann
liefði talið Pálma Hannesson liðtækan á
þeim vettvangi. Frásagnir bókarinnar bera
þess merki að þær eru ekki aðeins skráðar
67