Tímarit Máls og menningar - 01.05.1961, Side 18

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
áhrifum. Roosevelt tók upp svonefnda
góðgrannastefnu, en hún var fólgin í
því að láta af hernaðaríhlutun og
opinskáum afskiptum. Stefna Roose-
velts reyndist langtum farsælli og
heppilegri en afskiptastefnan, og
ávann hún Bandaríkjamönnum nokk-
urt traust. Mest reyndi á þolrif þessar-
ar stefnu, er Mexíkó tók eignarnámi
eignir enskra og bandarískra olíufé-
laga 1938. Englendingar slitu þá
stjórnmálasambandi við Mexíkó og
sterk öfl lögðu þá fast að Roosevelt
forseta að fara að þeirra dæmi, en
hann neitaði og sat fast við sinn keip.
Hann vissi, að góðgrannastefnunni
yrði teflt í tvísýnu, ef harðræðum
yrði beitt i viðskiptum við Mexíkó.
Með stefnu Roosevelts var þó ekki
vegið að rótum vandans í samskiptum
Bandaríkjanna og rómönsku Amer-
íku. Þótt teknir hefðu verið upp
kurteislegri umgengnishættir, létu
Bandaríkjamenn engar eignir eða ítök
af hendi. Enn var stutt við bakið á
afturhaldsöflunum og ekki minnkaði
vinfengið við Trujilló í Dóminik-
anska lýðveldinu, Ubícó í Gvatemala
og Sómóza í Níkaragva, en þessir ein-
valdar voru á snærum auðfélaganna í
löndum sínum.
Bandalag yfirstéttanna og hins er-
lenda auðmagns hefur verið hinn
mikli þröskuldur í vegi framfara í
rómönsku Ameríku. Þetta bandalag
hefur staðið sem klettur gegn öllum
verulegum umbótum, svo sem skipt-
ingu jarðnæðis milli bænda og þjóð-
nýtingu erlendra eigna. Þetta vald
hefur reynzt umbótaöflunum ofurefli
allt til þessa dags nema í einu ríki,
Kúbu. Þar var gert öflugt og samstillt
átak, sem hefur brotið það á bak aft-
ur.
Frá lokum síðari heimsstyrjaldar
hefur athygli manna beinzt mjög að
hinni stórfenglegu þjóðfrelsisbaráttu
í Asíu og Afríku. Heimsveldi hafa
hrunið og ný sjálfstæð ríki risið upp
og hafið uppbyggingu atvinnulífsins,
og á alþjóðavettvangi styðja þau
sjálfstæðis- og framfarasókn mann-
kynsins. En rödd rómönsku Ameríku
hefur verið ósköp lágróma og ósjálf-
stæð. Hjá Sameinuðu þjóðunum hafa
tveir tugir atkvæða fallið eins og
bandarískum hagsmunum hefur hent-
að bezt. Dynsins frá heimsbyggðinni
gætir þó einnig í rómönsku Ameríku;
undir yfirborðinu eflist þjóðernisvit-
und og stéttvísi hjá þeim stéttum, sem
kjörnar eru til þess að leiða rómönsku
þjóðirnar út úr stöðnun og áhrifa-
leysi. Þessar stéttir eru borgarastétt,
verkalýður og bændur.
Samfara vaxandi iðnaði og verzlun
efldust borgarastéttin og verkalýðs-
stéttin. Auðborgararnir eru mjög tví-
bentir í afstöðu sinni til þjóðfélags-
mála, hluti þeirra, sem er í tengslum
við erlendu auðfélögin, vill engar
þjóðfélagsbreytingar, en aðrir eru
þjóðernissinnaðir og ægir hið mikla
96