Tímarit Máls og menningar - 01.05.1961, Page 78

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ar sagnir sem hinir og aSrir höfimdar hafa
skráð um Hjálmar. Við söfnun efnisins hef-
ur útgefandi notið góðrar aðstoðar skag-
firzkra og húnvetnskra fræðimanna, sem
varðveitt hafa drjúgan fróðleik um skáldið.
Utgefandi segir sjálfur að þetta rit mætti
með réttu kallast „Safn til sögu Bólu-Hjálm-
ars“, og má það til sanns vegar færast, þar
sem efni þess lýtur framar öllu að ytri lífs-
ferli skáldsins, en um skáldskap hans og
stöðu í íslenzkum bókmenntum er ekki rætt.
Hins vegar er hér safnað saman þeim heim-
ildum sem tiltækar eru um ævi Bólu-Hjálm-
ars og lífskjör, og er það mikill fengur þeim
sem síðar munu skrifa um skáldskap hans.
En mikið skortir á að kveðskap Hjálmars
hafi verið sá sómi sýndur sem hann á skilið,
og er ekki vansalaust. En miklu er hægara
að fást við kveðskap Hjálmars eftir að þessi
útgáfa er komin á prent, og er óskandi að
hún megi verða til þess að rækilega verði
skrifað um skáldið Bólu-Hjálmar áður en
hann hefur legið hundrað ár í gröf sinni.
Ævisagan er samin af mikilli hófsemi, og
höfundur gerir sér far um að greina á milli
þess sem vitað er úr öruggum heimildum
og sögusagna, enda dregur hann margt nýtt
fram sem til þess er fallið að skýra lífsvið-
horf Hjálmars og afstöðu til samtíðar sinn-
ar. Má þar ekki sízt benda á kaflann um
skipti Hjálmars og Blöndhlíðinga, en þeim
er lýst hlutdrægnislaust og sýnt fram á að
ekki áttu allir íbúar Akrahrepps þar óskilið
mál, þó að Hjálmar sendi þeim að lokum
þá kveðju sem enn er ekki að fullu gleymd.
Greinargerð útgefanda fyrir handritum
Bólu-Hjálmars er hin þarfasta, en þó hefði
mátt nokkru við hana auka. Mörg kvæða
Hjálmars eru til í fleiri eiginhandarritum
en einu, og er þess jafnan getið í athuga-
semdum við útgáfuna, en textinn venjulega
prentaður eftir yngsta handritinu. Orða-
numur eiginhandarrita er þó ekki tilfærður
nema stundum (einkum þegar um heil er-
indi er að ræða). Hefði því verið æskilegt
að útgefandi hefði gert nánari grein fyrir
þessum orðamun í samhandi við lýsingu
handritanna, svo gengið hefði verið frá
eiginhandarritunum í eitt skipti fyrir öll, á
svipaðan hátt og gert var við meginið af
rímunum í 4. bindi. Það hefði að minnsta
kosti sparað síðari mönnum fyrirhöfn.
I þessu bindi eru nokkrar myndir, bæði
af stöðum sem koma við sögu Hjálmars og
af nokkrum afkomendum hans, svo og sýnis-
horn af rithönd Hjálmars á ýmsum æviskeið-
um. Loks eru birtar myndir af Hjálmari
sjálfum, gerðar af þremur listamönnum eft-
ir lýsingum manna sem höfðu séð Hjálraar.
Utgefandi tilfærir ummæli ýmissa manna
sem mundu Hjálmar um þessar myndir, og
verður helzt af þeim ráðið að engin þeirra
sé verulega lík Hjáimari. Þó mætti ætla að
elzta myndin (eftir Þórarin B. Þorláksson)
hefði heizt varðveitt eitthvað af svipnum,
enda gerð samkvæmt lýsingu dóttur Hjálm-
ars, sem betur mátti muna hann en þeir sem
lýstu honum fyrir hinum listamönnunum
tveimur.
Finnur Sigmundsson hefur unnið þarft
verk og nytsamt íslenzkum lesendum og
fræðimönnum með þessari útgáfu, þó að
lokabindið sé ekki gert þannig úr garði sem
hann hafði ætlað í fyrstu. Hér er lagður
traustari grundvöllur að frekari rannsókn-
um en áður var kostur á, og nú er eftir hlut-
ur yngri manna að taka við og halda verk-
inu áfram.
J.B.
156