Tímarit Máls og menningar - 01.11.1964, Qupperneq 4

Tímaril Máls og menningar
koinin í Danmörku, með' þjóð sem talar aðra lungu. Alkunnar sögulegar aðstæður lágu
til þess að handritum Islendinga var á sínum tíma sópað til Kaupmannahafnar, ekki
einu og einu, svo sem oft gerist með þjóðum, heldur skinnhandritunum eins og þau leggja
sig, öllunt handritaauði Islendinga, þar sem skráðar eru þær fornu kókmenntir scnt bera
uppi sögulegan orðstír Islands. Og síðan er liálf þriðja öld, og eftir alla þróun sem orðið
hefur í viðskiptum þjóðanna, sjá danskir fræðiinenn ekkert óeðlilegt við það að liand-
ritin voru slitin upp úr jarðvegi sínum á Islandi og líta ekki á með hvaða hætti það gerð-
ist og státa af lítilli sanngirni yfir varðvcizlu Dana á þeim. Hefur þó allt borið með sér
að þau voru í framandi umhverfi, rótslitin, og iengst af lítið um þau sinnt og illa húið að'
þeim þar til breyting varð' fyrir nokkrum árum, ætlu'ð sem mótleikur við kröfum Islend-
inga til handritanna. Danskir prófessorar snúa að þessu öllu blindu auga og vilja ekki
sjá efni þessa máls og livar handritin eiga að réttu lagi heima en kalla í þess stað nent-
endur sína á vettvang til að gera hróp sem mundu drukkna á vörum þeirra ef þeir sæju
það hál sent þau tendra í ákæru á þá sjálfa. Hinir sömu standa að' þjóðarvakningu sem
her þati einkenni a'ð hún er litblind og villist á þjóðernum, sýnist eins og forðum daga
það vera danskt sem er íslenzkt, hefur sér það ekki til ágætis að hefja tungu og þjóðerni
Dana og vekja metna'ð' og ást á því sem er danskt, heldur er af gantla taginu að ásælast
og helga sér það sem er annarra og ber sér á brjóst sem sú heilaga háa þjó'ðerniskennd
sem ekki ntegi særa: hrein og klár ásælni danskra málfræðinga. Og víst er eitthva'ð' sárt
í þessu öllu, eins og andi íslenzkra hókmennta liafi á einhvern hátt sigrað þá og yfirbug-
að' svo að danskt hverfur í skuggann og nú er svo sköpum skipt a'ð þeim finnst sem allur
sinn auð'ur sé frá íslandi runninn og land þeirra formyrkvast ef ísland fær handrit sín
lieim, og nú er sein þeir vilji gleypa sólina.
En hverfunt aftur út í heiðskíra veröld þar sem sjónarniið nútímans ráð'a og þjóðirnar
lcitast við að liafa verðmæti hver annarrar í heiðri. Þeir sem viðurkenna að hver þjó'ð eigi
sjálf a'ð' ástunda sína menningu sjá a'ð íslenzku handritin eiga ekki neinn jarðveg nema
á Íslandi. Þau eru á íslenzkri tungu og öllunt þáttum ofin íslenzkri sögu og þjóðlífi og
íslenzkri náttúru, eiga sér þar allar rætur, og verð'a ekki skilin og þeirra ckki notið' nema
mcðal íslendinga og á íslandi. Þeir sjá hver fjarstæða það er og langt úr vegi að leggja
stund á þau í Kaupmannahöfn. Fræðimenn hvaðanæva úr löndum kjósa að koma til Is-
lands til að' stunda tungu og hókmcnntir Íslendinga á santa hátt og til að rannsaka nátt-
úru landsins. Þeir eru of seint á ferð sem vilja gleypa sólina. Það' er ekki hægt að' fela
fyrir heiminum a'ð íslenzkar bókmenntir séu íslenzkar.
Einmitt undanfarin ár hafa bókmenntir Íslands verið að' vinna ný lönd, bæði austan
hafs og vestan, fornhókmenntir vorar koma nú út í miljóna upplögum í hinum enskumæl-
andi heimi og nútíma bókmenntirnar vekja á þeim aukna athygli. 011 þessi nýja endur-
reisn beinir auðvitað' htiga erlendra fræðimanna til íslands og brýnir skyldur íslendinga
og það' verð'ur æ augljósara hve ankannalegt það er að Ieita uppi íslenzk handrit í Dan-
mörku, víðsfjarri þeim sta'ð' þar sem eðlilegt er að kynna sér þau.
Kr. E. A.
210