Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1964, Blaðsíða 91

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1964, Blaðsíða 91
En það væri einnig lítill vandi að leggja fram lista með nöfnum öndvegisrita ann- arra menningarheilda, sem ekki eru síður líkleg til að geta haft heillavænleg áhrif á íslenzka menningu. Er það gjörsamlega ótækt, að ekki skuli unnið skipulega að þýðingum slíkra verka. Ætti það að vera meginhlutverk Menningarsjóðs, auk hand- bókaútgáfu, að sjá landsmönnum og þá ekki sízt uppvaxandi æsku fyrir þvílíku sí- gildu lestrarefni í vönduðum þýðingum. J. Ó. segir í formála sínum, að hann harmi að geta ekki miðlað því seiðmagni, sem verk nefndra skálda búi yfir á frum- málinu. í merkri bók, „Philosophy in a New Key“, ræðir höfundurinn, Susanne Langer, m. a. hversu vonlaust sé að þýða ljóð fullkomlega. Hið eina, sem þýðandi geti gert sér vonir um að koma fyllilega til skila af frumljóðinu, sé „beinagrind" þess, „sagan“, sá hluti sem má endursegja í ó- bundinni frásögn. En allt það sem í raun geri IjóSið, hljómur orðanna og hrynjandi, hárfín blæbrigði og merkingatengsl, sam- spil þess innbyrðis og við „söguna“, ef einhver er, þetta allt sé einstakt og aðeins tilteknu ljóði tilheyrandi, verði hvorki frá því losað sé eftirlíkt. Þó sé einn vegur fær, sem þó sé ekki vegur málamiðlunar, heldur nýr vegur: snjall þýðandi á þess kost að klæða „beinagrind" ljóðsins á sinn hátt, skapa nýtt listaverk, sem einnig sé einstakt, fá fram ný tilbrigði við sama stef. Þessa leið hafa ýmsir af snjöllustu Ijóðþýðend- um okkar valið og farið með sóma, nægir þar að nefna þá Sveinbjörn Egilsson, Magnús Asgeirsson og Helga Hálfdanarson. En nú mun mála sannast, að beita verði þessari þýðingaraðferð hófsamlega við þau ljóð, sem þegið hafa af þróun nútímaljóð- listar allar götur frá Rimbaud. Myrkur í ljóði, eitt megineinkenni þeirrar þróunar, krefst sérstakrar aðgætni þýðanda, gerir honum óbægara að víkja frá bókstafnum af Umsagnir um bœkur ótta við mistúlkun. Árangurinn af slíku þýðingarstarfi er oft næsta rýr, sneyddur anda og innlifun. Furðu margar íslenzkar þýðingar erlendra nútímaljóða eru Htið meira en hrá yfirfærsla bókstafsins, í senn óíslenzkulegar og andlausar. Það er rétt hjá Jóni Óskari, að þýðingar hans miðla vart seiðmagni frumljóðanna, sem eru sum hver meginverk í franskri seinni tíma ljóðlist. Þó eiga þýðingar hans almennt ekki skilið að kallast bókstafsþýð- ingar og sumar fjarri því, t. d. kaflinn úr Söngvum Maldorors. Stirðlegastar þykja mér þýðingar hans úr Ijóðum St. John Perse, enda er hann tvímælalaust torveld- astur viðureignar af þeim skáldum, sem Jón þýðir eftir. Jóni eru erfiðleikarnir mæta vel ljósir, sbr. orð hans í formála: „Eflaust mun lesendum þykja Perse (ásamt Rim- baud) einna torræðastur af þeim skáldum sem hér er leitazt við að kynna. En við skulum minnast þess, að margt sem er tor- kennilegt og jafnvel afskræmilegt við fyrstu sýn getur orðið aðlaðandi og heillandi, þegar betur er skoðað. Skýringar á skáld- skap eru jafnan hæpnar, nema þær skýring- ar sem hver á fyrir sjálfan sig, og oft hafa þær leitt menn út á villigötur. Eg ætla ekki heldur að útskýra ljóð Perse ...“ Torræðni Perse veldur því, að J. Ó. heldur sér þar framar venju í bókstafinn, en skeytir minna um hljóm og stíl. En einmitt í skáldskap Perse eru hljómur og merking óaðskiljan- leg og styðja hvort annað í svo ríkum mæli, að þau hlíta ekki lengur sínum venjulegu takmörkunum. Ljóð hans virðast skapast og vaxa fyrir augum lesandans, „hjá honum skapar málið listaverkið, og listaverkið vex af málinu" (Wallace Fowlie). Þýðing Jóns á Broti úr fyrsta þætti Austurfarar sýnir samt, að hann kann einnig að þjóna þeirri grandeur orðsins, sem gefur verkum Perse sínar kosmísku dímensjónir. J. 0. þýðir fimm prósaljóð eftir Baude- 297
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.