Tímarit Máls og menningar - 01.11.1964, Blaðsíða 23

Guðbergur Bergsson
Hvað er eldi guðs?
EINHVERJU sinni, man ég, að afi lamdi bylmingshögg í borðið svo hnífa-
pörin og diskarnir dönsuðu, og sagði skapbráður:
Ég þrífst ekki á guðsorði! — þessi fjandi er engum mönnum bjóðandi.
Einhverntíma hefðirðu verið smælkinu fegnastur, svaraði amma engu síð-
ur fólskulega. Orðum hennar fylgdi löng runa guðsorða.
Smælkið er ekkert, en sjóða þær með spírunum ...!
Drýgja og drýgja. Eru það ekki þín uppáhaldsorð?
Afi snörlaði einhverju út úr sér fyrirlitlega.
Þetta gerðist síðla sumars og kartöflurnar voru orðnar alspíraðar. Vetur-
inn og sumarið út í gegn entist okkur smælkið, garðarnir voru miklir, en
neyzlukartöflur allar voru seldar Grænmetisverzlun ríkisins. Á borðum sást
aldrei meðalstór kartafla nema hún væri stungin, og þá geymd til hátíðis-
daganna.
Við sérhverja máltíð urðum við að hýða líklega hér um hil hundrað kart-
öfluber hvert okkar. Og það var þreytandi, tók á taugarnar og reyndi mikið
á geðsmunina. Flesta daga vorum við komin í illt skap í lokin, nema ég, sem
engan rétt hafði til að skipta skapi, vegna þess að þau höfðu af einskærri náð
tekið mig til sín í fóstur. Afi reyndist verstur, en amma, sem var guðhrædd
kona, sefaði skap sitt og flaut í gegnum lífið á orðskviðum og bænum.
Eins og allir vita þykknar hýðið á kartöflunni eftir því sem á veturinn
líður, það eru hennar viðbrögð til varnar kuldanum, en skorpnar á sumrin.
í sumarlok er sjálf kartaflan næstum ekkert orðin undir þykku hýðinu.
Án almanaks hefði mátt reikna árstíðirnar út af kartöflupottunum á eld-
hólfinu: á haustin voru þær soðnar í litla pottinum, hinum eina sanna kart-
öflupotti, eftir jól varð að grípa til millipottsins, en vor og sumar nægði ekk-
ert minna en stóri sláturpotturinn.
í minnst hálftíma við hverja aðalmáltíð dagsins hýddum við smælki, afi
rausandi og bölvandi, amma tautandi bænir, ég steinþegjandi og lúpuleg en
brennandi af illsku. Að þessu sinni bætti sízt úr skák, að amma hafði ekki
nennt að brjóta spírurnar, heldur dengt í pottinn eins og það kom fyrir úr
kartöflutunnunni heila klabbið.
229