Tímarit Máls og menningar - 01.11.1964, Qupperneq 10

Timarit Máls og menningar
DavíSs Stefánssonar frá Fagraskógi.
Enda voru kvæði hans rauluð og
sungin, sýknt og heilagt, einkum þó
sá lífseigi Dalakofi. SkáldiS Davíð
varð í mörgu fyrirmynd unga fólks-
ins i ástartjáningum og lífsviðhorfi.
Drengirnir elskuðu hver sína Dísu,
en höfðu upp á lítið að bjóða, nema
Dalakofabúskapinn, þar sem elskend-
umir horða með velþóknun af sama
hörpudisk.
Þessi fjölmenni hópur ásthrifins
fólks minntist aldrei á hjónabönd,
íbúðakaup eða neitt það er að ver-
aldlegri hliðum ástarinnar laut. Þess
var heldur engin von. Þar sem fátækt
og vesaldómur héldust í hendur,
varð hugmyndin um hjónaband varla
önnur en sú, að með þvílíku tiltæki
yrðu menn neyddir til að lepja dauð-
ann úr krákuskel, á þessum tímum
kreppu og atvinnuleysis. Þess vegna
snérum við öllum ástarhugleiðingum
inn á óraunhæf draumalönd skáld-
skaparins; elskuðum í Ijóði — eins
og eitthvert grátskáldið komst að
orði.
Eitt var það skáld, sem vakti meira
umrót og umtal en flest önnur. Sem
sé Halldór Kiljan Laxness. Hann var
oftast aðeins nefndur Kiljan, og
nafnið þaS nefnt með ýmsum blæ-
brigðum, allt frá sterkri andúð til
heitrar aðdáunar. SíSasta skáldsaga
hans, Vefarinn mikli frá Kasmír, var
þá sífellt á dagskrá, og var enginn
endir á rifrildinu um þá bók.
Dömurnar sögðust ekki einu sinni
vilja lesa slíka sögu til enda. Þessar
kaldranalegu lýsingar á ástinni og
ruglingshjalið um guðdóminn. Alls
ekki sæmandi lestur fyrir ungar
stúlkur, bættu dömurnar við, og litu
til okkar stelpnanna með ströngum
svip. Fyrirmennin kímdu, og var ekki
gott að vita hvað þeir hugsuðu. Samt
stalst ég til að lesa Vefarann, svo
lítið bar á. Fimmta bók þessarar
skáldsögu, um kynni höfundar af ka-
þólsku kirkjunni, fannst mér kynleg-
ast alls, sem ég þá hafði lesið. Vefar-
inn mikli frá Kasmír átti eftir að búa
lengi um sig í huga mér -— á líkan
hátt og sagan um álfabiskupinn í
Tungustapa. Ekki voru þó nándar
nærri allir á móti Vefaranum. Dreng-
irnir urðu sumir ákaflega hrifnir af
aðalsöguhetjunni, Steini ElliSa. Sú
hrifning var miklu djúpstæðari held-
ur en aðdáun ungs fólks nú á dögum
á ýmsum dægurstjörnum. Nú má sjá
unga menn láta sér vaxa sítt hár, til
þess að likjast enskum skemmtipilt-
um. Lengra nær sú mótun ekki, og
hverfur sporlaust, næst þegar hárið er
klippt. En áhrifin frá þessari sögu-
hetju Halldórs Kiljans Laxness náSu
til persónuleikans. íslenzk æska varð
önnur en áður, eftir útkomu Vefarans
mikla frá Kasmír.
Einn daginn varð uppi fótur og fit
því að frétzt hafði að skáldið Jóhann-
es úr Kötlum ætlaði að koma og
flytja erindi um AlþingishátíSina,
216