Tímarit Máls og menningar - 01.11.1964, Page 57

Skáldakynni
þjáðist af hungri og þurrki, allir börðust og voru gramir, og enginn hirti um,
hvort kraftaverk lifsins entist klukkustund lengur eða skemur.“ Ég var niSur-
beygSur og utan viS mig, Pasternak kátur og kotroskinn. Þetta ár ýtti mjög
viS tilfinningum hans. ÞaS var árið sem bók hans, „Systir mín, lífið“, kom
út. Fyrsta fundi okkar hef ég lýst þannig: „Hann las fyrir mig úr kvæðum sín-
um. Ég veit ekki, hvað hafði mest áhrif á mig: kvæðin, andlit hans, röddin,
eða þaS sem hann sagði. Ég hélt þaðan burt með hugann fullan af hljómum
og verkjaði í höfuðiS. Anddyrið niðri var læst: ég hafði tafið hjá honum til
klukkan tvö um nóttina. Ég leitaði að dyraverðinum, en tókst ekki að hafa
upp á honum. Ég sneri við, en gat ekki fundiS aftur íbúðina þar sem Paster-
nak bjó. í þessu húsi lágu einlægir gangar og rangalar frá hverjum stigapalli.
Ég þóttist vita, að ég slyppi ekki út fyrr en um morguninn, settist í stigann
og ákvað að láta þar fyrirberast. Stiginn var úr járni, og nóttin niðaði undir
fótum mér. Allt í einu opnaðist hurð. Ég sá Pasternak. Hann gat ekki sofið
og ætlaði út að ganga. Ég hafði setið í rúman klukkutíma rétt fyrir framan
dyrnar hjá honum. Hann var ekki vitund hissa á að sjá mig; ég var ekkert
hissa heldur.“
Pasternak talaði í upphrópunum. Til er eftir hann kvæði sem hann kallar
UralfjöUin í fyrsta sinn; það er einsog ofsafengið baul. Styrkur fyrstu ljóða
hans er sá, að þau eru „lífiS í fyrsta sinn“. Á þessum árum hafði hann orð á
sér fyrir allt annað en að vera einsetumaður; hann hafði gaman af því að
vera með öðru fólki, hann var kátur, og það er einnig kæti í kvæðum hans
frá þessum tíma. Mér fannst hann hamingjusamur, ekki aðeins af því, að
hann var gæddur mikilli skáldgáfu, heldur einnig af því, að hann kunni að
gera dýrlegan skáldskap úr hversdagslegustu atriðum. Þá var svo komið, að
okkur var öllum orðið hálf ómótt af hinu öfgafulla og hástemmda orðaglamri
symbólistanna: „eilifð“, „óendanleiki“, „hverfulleiki“, „hyldýpisbarmur“,
„skapadómur“. Pasternak orti: „Þú mikli guð ástarinnar, þú mikli guð smá-
atriðanna“. Og svona lýsir hann konunni sem hann elskaði: „ÞaS væri al-
rangt að halda að þú værir engilhrein mær; þú komst inn meS stól, tókst líf
mitt einsog ofan úr hillu og blést af því rykið.“
ÞaS var ekki út í bláinn, að hann kallaði bók sína Systir mín, lífið: hann
var ólíkur eldri symbólistunum og einnig flestum samtímamönnum sinum í
því, að honum kom vel saman við lífið. RaunsæiS í kvæðum hans var ekki
tengt neinni bókmenntastefnu (Pasternak sagði oft, að hann gæti ekki skilið
hinar margvíslegu stefnur og skóla), þetta raunsæi átti rætur í eðli hans sjálfs.
Árið 1922 skrifaSi hann: „Hinn raunverulegi, lifandi heimur er einstæð
263