Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Side 81

Makbeð eða Hinn morðsýkti
Shakespeare það nauðsynlegt? Þegar alls er gætt, er málatilbúnaður hans
aldrei rangur. Dauði Kagðaþjáns, í upphafi leiks, er nauðsyn. Honum mun
verða samjafnað við dauða Makbeðs. Það er eitthvað senekanskt og stóiskt
um kalt tómlæti Kagðaþjáns gagnvart dauðanum. Andspænis loka-ósigri
bjargar Kagðaþjánn því sem enn er hægt að bjarga: fagurri framkomu og
virðuleik. Fyrir Makbeð skiptir framkoma engu máli; hann trúir ekki
framar á mannlegan virðuleik. Makbeð hefur náð til endimarka mann-
legrar reynslu. Allt sem hann á eftir, er fyrirlitning. Sjálf mannshugsjónin
er hrunin, og eftir stendur ekki neitt. Leikslokin í Makbeð verða eins og
leikslokin í Tróílusi og Kressítu, eða Lé konungi, þau veita enga geðhreins-
un, enga katarsis. Sjálfsmorð er annaðhvort mótmæli, eða sektarjátning.
Makbeð finnur ekki til sektar, og hann hefur engu að mótmæla. Allt sem
hann getur gert áður en hann deyr, er að draga með sér í tómið svo marga
lifendur sem verða má. Þar er loka-samræmi veraldar-firrunnar. Makbeð
er ekki fær um að sprengja veröldina í loft upp. En hann getur haldið
áfram að myrða unz yfir lýkur.
Hví skyldi ég leika rómverskt fífl, og falla
á sjálfs mín vopn? Nei, sjái ég líf, þá skarta
sárin þar betur. (V, 8)
Helgi Hálfdanarson þýddi.
383