Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Side 5

Halldór Laxness
Kristín Guðmundsdóttir
Ekki þarf ég nema leggja aftur augun, þá heyri ég Kristínu Guðmunds-
dóttur tala. Skáld sagði einusinni í mín eyru um konu af austanverðu
Suðurlandi, að málhreimi hennar hefði helst verið líkjanda við duft á
vængjum iitfagurra fiðrilda. Ég heyrði þennan málhreim aftur hjá Odd-
nýu systur Kristínar, nema ögn dekkri. Þó konur þessar segðu aldrei neitt
marklaust, heyrði ég oft ekki hvað þær voru að segja, af því ég var ósjálf-
rátt farinn að hlusta á þann töfrandi seim sem þær dróu. Þórður Diðriks-
son, „biskup“, sem mart er frá sagt, sumt meira að segja „satt“, var
föðurbróðir þessara kvenna. Ég kann ekki þau orð sem lýsa málhreim,
veit ekki einusinni hvar þeirra er að leita, né hverskonar fræðigrein þau
tilheyra. Svona seimur er ekki aðeins staðbundinn, heldur legst í ættir.
Ég fór einusinni að hitta konu í Utah, þremenníng við Kristínu. Þetta
var mikil kona, björt yfirlimm, sterklega vaxin en þó vel að sér ger eins-
og Kristín þegar ég sá hana fyrst. Ég sat góða stund í húsi þessarar
amrísku konu; þar var einnig dóttir hennar með sína dóttur á armi. Þessi
frændgarður Þórðar biskups er sýnilega sterkur í ríki spámannsins. Ekkert
af því fólki kann orð í íslensku. Islendíngar fundu semsé sannleikann í
Utah mannsaldri áðuren almennar vesturfarir hófust. Það hlutverk sem
kanada-íslendíngar gerðu sér að vandamáli laungu síðar, og börðust fyrir
í nýu landi, reis á þeirri hugmynd að þeim bæri í leingstu lög að halda
íslenskri hreintúngustefnu og lúterstrú, sem hvorugt kom til greina í Utah;
enda var Utah sannur áfangastaður góðviðra og frjósemdar á jörðu, en Kan-
ada nokkurskonar helvíti, og fólks beið þar sýnu erfiðari ævi en á Islandi. En
þegar þessi skörulega kona hafði setið andspænis mér um smnd og sannað
fyrir mér með dugmikilli þræmlist að orð spámannsins ein væru sönn, þá
mun eftilvill hafa sigið á mig höfgi sem leitar á útlendínga í stöðum sem
liggja hátt á annað þúsund metrum hærra en þeir eru vanir að búa; eða
var það þessi kunni kæri málblær sem verkaði á mig einsog ég væri
kominn heim; nema þegar ég lýk afmr upp augum sé ég ekki betur en
307