Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Blaðsíða 80

Tímarit Máls og menningar
og hann gat ekki sætt sig við hlutverk sitt, svo sem væri það einhverjum
öðrum ætlað. Nú veit hann allt. Hann veit að engin leið er út úr martröð-
inni, sem er örlög manns og skilmáli, eða — eins og fremur er sagt nú á
dögum — hlutskipti mannsins. Það er ekki annarra kosta völ.
Þeir tjóðra mig við stagl, svo mér er meinað
að flýja, verð að berjast eins og bjarndýr. (V, 7)
Áður en Makbeð framdi sinn fyrsta glæp, sem var morðið á Dúnkan,
hugði hann, að dauðinn gæti komið of snemma, eða of seint. „Hefði ég
andazt einni stundu fyrr en þetta varð! þá væri líf mitt gott.“ (II, 3) Nú
veit Makbeð að dauðinn breytir engu, að hann getur engu breytt, að hann
er alveg sama firran og lífið. Hvorki meira né minna. I fyrsta sinn er
Makbeð óhræddur. ,.Eg hef nær gleymt því, hvernig óttinn smakkast.“
(V, 5)
Það er ekkert að óttast framar. Hann getur loksins viðurkennt sjálfan
sig, af því hann hefur komizt að raun um að sérhver valkostur er firra,
eða öllu heldur — að ekki er um neitt að velja.
Slökk, slökk þig, skar!
Sljór farandskuggi er lífið, leikari
sem fremur kæki á fjölunum um stund
og þagnar síðan; það er ævintýri
þulið af bjána, fullt af mögli og muldri,
og merkir ekkert.
í upphafs-atriði leiksins er rætt um þjáninn á Kögðum, sem hafði svikið
Dúnkan og gerzt bandamaður Noregskonungs. Þegar uppreisnin hafði
verið bæld niður, var hann tekinn höndum og dæmdur til dauða.
.... ekkert
vann hann í lífi sínu sér jafn vel
til sæmdar og að kveðja það; hann dó
eins og hann hefði lært þá list að deyja,
kastaði burt því kærsta sem hann átti
sem einskis verðum hlut. (1,4)
Þjánninn á Kögðum kemur ekki fram í Makbeð. Um hann vitum vér það
eitt, að hann var sekur um landráð og tekinn af lífi. Hvað kemur til, að
dauða hans er lýst svo fjálglega og af slíkri nákvæmni? Hvers vegna þótti
382