Tímarit Máls og menningar - 01.09.1978, Qupperneq 8

Tímarit Máls og menningar
með sér atvinnuleysi og kjararýrnun. Verkefni sósíalista er hér að eggja til
baráttu sem beinist gegn auðvaldinu. Umbótaflokkarnir gera hins vegar hið
gagnstæða. Þeir keppast um að segja alþýðu manna að auðvaldskerfið geti verið
mannúðlegra og betra. Þeir letja verkalýðinn að treysta á eigin mátt; nei,
hann skal treysta á ríkisvaldið — beina kjarabaráttunni ofan í kjörkassann. í
þessum skilningi eru umbótaflokkarnir, hvort sem þeir heita Alþýðubandalagið
eða Alþýðuflokkurinn, hemill á vitundarþróun verkalýðs í byltingarsinnaða átt.
Það er pólitískur geðklofningur að lýsa sig andsnúinn auðskipulagi en leggja
jafnframt ofurkapp á að fá að stjórna því, en íslenskir sósíalistar hafa verið
haldnir þessari sálsýki a.m.k. frá lýðveldisstofnun. Reyndar eru fylgjendur
kapítalisma betur fallnir til að stjórna honum en andstæðingar hans, en mergur-
inn málsins er sá, að slík iðja bæði byggir og elur á skaðlegum tálsýnum um
möguleika umbótastefnu.
Alþýðuflokksmenn boða nú harðvítug átök við Alþýðubandalagsmenn um
verkalýðshreyfinguna. Á vissan hátt njóta þeir fyrrnefndu góðrar vígstöðu.
Báðir aðilar eru sammála um að reka „ábyrga“ verkalýðsbaráttu, þ. e. taka fullt
tillit til „getu atvinnuveganna". Einungis er deilt um það, hver sú geta er, og
þar geta Alþýðuflokksmenn kvatt sér margfalt öflugri liðsauka frá opinberri
hagsýslu. Hér skiptir þó meginmáli, að verkalýðshreyfingin er félagslega stein-
dauð; á meðan er tómt mál að tala um sterk ítök sósíalista, heldur eru alþýðu-
samtökin nú upplagður leikvöllur fyrir þingrteðislegan loddaraleik í prófkjöra-
stíl, þar sem hin ýmsu borgaralegu öfl eru á heimavelli.
í verkalýðshreyfingunni er þó að finna tilhneigingar í gagnstæða átt. Sem
dæmi má nefna kröfur Verkamannasambandsins varðandi útflutningsbannið,
en þar var hin endanlega viðmiðun ekki geta atvinnuveganna, heldur hags-
munir verkamanna. Jafnframt hafa störf BSRB einkennst af sannara lýðræði
og meiri fjöldavirkni en vani er í fjöldasamtökum, en einbeitrustu tilhneiging-
arnar er þó að finna í svonefndri „órólegri deild“, sem vill treysta innviði
hreyfingarinnar með auknu grunnlýðræði og láta af undanslætti í baráttunni
við auðvaldið. Það er komið undir vexti þvílíkra strauma, hvort stéttasamvinna
verður alráð innan íslenskrar verkalýðshreyfingar á næstu árum. Gegn kratískri
umbótahyggju dugar lítt að tefla fram eilítið herskárri umbótahyggju.
Það er ekki hægt að stytta sér leið til sósíalismans með brellum þingræðis og
þjóðernisstefnu. Það verður að byggja á þeirri stéttarbaráttu sem á rætur í
grunneiningum verkalýðsstéttarinnar, einkum vinnustöðum, og þróast áfram til
samhæfðrar baráttu stéttarinnar, er heggur stöðugt markvissar að rótum auð-
skipulagsins. Verkalýðsleiðtogar geta ekki tekið það ómak af stéttinni, né heldur
þeir sem spranga um þingsali og álíta sig fara með umboð verkalýðsins í borg-
aralegri pólitík.
Gestur Guðmundsson.
230